هلال احمر

کمکهای اولیه شامل اقداماتی است که هنگام وقوع حوادث برای جلوگیری از مرگ، پیشگیری از صدمات و عوارض بعدی و یا کاهش درد و رنج مصدوم پیش از رسیدن به پزشک و یا انتقال وی به مراکز درمانی به عمل می آید.

مقدمه   

علیرغم پیشرفت علم و تکنولوژی انسان هنوز درمقابل عوارض سوانح و بلایای طبیبعی ناشی از دگرگونیهای طبیعت آسیب‌پذیر است. و با توجه به ازدیاد روز افزون حوادث مختلف ، بخصوص جنگ ، تصادفات رانندگی ، سوختگیها ، خفگی به دلائل مختلف ، برق گرفتگی ، سقوط از ارتفاعات ، گزش حیوانات و حشرات ، مسمومیتهای مختلف و غیره ، اصولی‌ترین کار کسب آمادگی به منظور مقابله با حوادث و سوانح و بکارگیری آن جهت حفظ سلامتی و نجات جان خود و اطرافیان در لحظات اولیه وقوع یک حادثه است.    

اهداف کمکهای اولیه  

• نجات و زنده نگهداشتن شخص مصدوم یا بیمار
• جلوگیری از شدت یافتن عارضه
• کمک به بهبود حال بیمار تا رسیدن و یا انتقال او به مراکز درمانی  

 

 

خصوصیات امدادگر 

  

 

شخص کمک دهنده نیازی به داشتن اطلاعات پزشکی یا پرستاری ندارد. همه افراد می‌توانند با آموختن اصول کمکهای اولیه و انجام کمک صحیح و به موقع ، چه بسا باعث جلوگیری از مرگ حتمی مصدومین و یا ازدیاد و شدت یافتن عوارض مختلف گردند.

• امدادگر باید سرعت عمل داشته و در هر حادثه به سرعت از وضع بیمار و نوع حادثه اطلاعاتی کسب نموده و اقدام به نجات بیمار نماید.
• در هر حادثه خونسردی خود را حفظ نموده و با آرامش دست بکار شود.
• به روحیه بیمار توجه نموده و سخنانش تسلی‌بخش بوده و رفتارش اطمینان بخش و توام با دلسوزی می‌باشد.
• در کارش وارد بوده و با اصول کمکهای اولیه آشنا باشد و بداند که در هر حادثه به چه نحو باید عمل کند.  

 

وظایف اصلی امدادگر  

در هر حادثه آنچه بسیار ضروری بوده حفظ ترتیب عمل در کمکهای اولیه است. بدین ترتیب که امدادگر باید هنگام رسیدن به بالین مصدوم یا بیمار به ترتیب زیر اقدام نماید:

1. دورکردن شخص مجروح یا مصدوم از محیط خطر در صورت لزوم (مثل ریزش کوه و آوار ، آتش‌سوزی ، غرق‌شدگی و غیره
2. بازرسی راههای تنفسی و کنترل علایم حیاتی بدن (مثل نبض ، فشارخون و تنفس)
3. جلوگیری از خونرزی
4. کنترل علایم مسمومیت و اقدام به نجات مسموم
5. کنترل شکستگیها و انجام کمکهای اولیه لازم

 

تشخیص نوع حادثه 

  

در هر حادثه باید نوع عارضه را تشخیص دهید تا بتوانید اقدام صحیح را انجام دهید. برای تشخیص ابتدا باید از سابقه مصدومیت آگاه شد و اینکه حادثه یا بیماری چگونه اتفاق افتاده و یا شروع شده است. در صورتیکه فرد بیهوش باشد، وضع ظاهری محل حادثه هم ممکن است به تشخیص کمک کند. ممکن است در جیبهای بیمار کارت یا مدارکی وجود داشته باشد که نشاندهنده بیماری قلبی و یا بیماری قند (دیابت) باشد که دانستن این موضوع در امر درمان و کمک به ادامه حیات بیمار نقش مهمی دارد.  

 

نکات مهم در کمک به بیماران  

 

• در ارزیابی مصدوم ، در ضمن کنترل علایم حیاتی بدن ، به رنگ چهره بیمار توجه داشته، وضع مردمک چشمهای او را کنترل کنید.
• از دادن هر نوع دارو یا مواد غذایی یا مایعات به بیمار بیهوش خودداری کنید مجروحین را معمولا به پشت می‌خوابانند ولی در مواقعی که حالت تهوع داشته و استفراغ می‌کند و یا بیهوش است (بدون داشتن صدمات دیگر بدن) باید او را به حالت ایمنی دراز‌کش و به پهلو بخوابانید.

• دهان بیمار بیهوش را فورا بررسی کرده و دندانهای مصنوعی ، آدامس ، سیگار و یا اشیا خارجی دیگر را اگر در دهان او وجود داشته باشد خارج نموده و ترشحات لزج را با دستمال پاک نمایید. دقت کنید زبان بیمار در جلو دهان قرار گرفته و راه تنفسی او را مسدود نکند.
• در صورتیکه بدن بیمار سرد و رنگ پریده است باید او را با پتو یا وسیله دیگری گرم نگاهداشت.
• اگر کوچکترین تردیدی در مرگ بیمار دارید، باید کمکهایتان را تا رسیدن پزشک و یا اطمینان از مرگ بیمار ادامه دهید.   

مقدمه 

 

جعبه کمکهای اولیه یکی از وسایل و لوازمی است که بایستی در هر خانه ، نهادها و ارگانها ، خصوصا مدارس وجود داشته باشد تا در مواقع لزوم بتوان قبل از رسیدن پرسنل اورژانسی یا رساندن مصدوم به مراکز درمانی از آن استفاده کرد. همچننی در مواقعی که قصد مسافرت یا پیک نیک یا کوهنوردی دارید لازم است این جعبه را همراه خود ببرید. ضمنا وسایل و داروهایی که مورد مصرف بیشتری دارند و ضروری هستد باید در این جعبه نگهداری شوند.  

 

لوازم ضروری جعبه کمکهای اولیه 

  

لوازم و داروهای مورد نیاز که بایستی در جعبه ... جای داده شود عبارتند از:

• محلول بتادین و سرم فیزیولوژی
• الکل سفید(ضد عفونی کننده)
• پنبه
• گاز یا تنظیف استریل در ابعاد مختلف
• باند یا نوار در اندازه‌های مختلف
• محلول آمونیاک (محرک تنفسی)
• پماد جنتامایسین و پماد تتراسیکلین
• درجه تب (ترمومتر)
• قیچی
• پنس
• سرنگ آماده برای تزریق ضروری در اندازه‌های 2و 5 و 10 سانتیمتر مکعبی
• تخته شکسته‌بندی کوچک و بزرگ (آتل)
• باند سه گوش و باند نواری
• محلول 2 درصد مرکوروکروم (ضد عفونی کننده)
• کیف یخ
• کیسه آب گرم (مبارزه با سرما یا درد)
• نوارهای کوچک که برای پانسمان زخمهای کوچک و خراشها بکار می‌رود.
• لوکوپلاست یا نوار چسب که برای بستن و ثابت نگه داشتن پانسمان بکار می‌رود.
• پودر تالک (برای دستکش ، ماساژ ، نوزاد)
• پماد ایکتیول (برای باز کردن دمل و کورک)
• گیلاس مدرج
• گیلاس چشم‌شویی
• برس
• آئینه کوچک
• پنس دندان موش
• پنس یا انبرک
• صابون و حوله و کبریت
• در موارد مسافرت بهتر است سرم ضد سم مار نیز با خود داشته باشید.

 

 

داروهای مورد نیاز در جعبه کمک های اولیه   

• داروهایی که زیاد مورد استعمال خواهند داشت، در درجه اول مسکن‌ها هستند از قبیل آسپرین ، استامینوفن و نظایر آنها.
• از داروهای دیگری که ممکن است مورد احتیاج واقع شود، داروهای ملین است که در مواقع یبوست بکار می‌رود. ساده‌ترین این نوع داروها روغن بادام است که بویژه برای کودکان بکار می‌رود و مقدار خوراک آن در حدود 20 تا 40 گرم به حسب سن طفل می‌باشد.
• قرص هیوسین برای اسپاسم عضلات و دل درد و درد کلیه ، قرص دیفنوکسیلات برای اسهال شدید ، قرص ادالت‌کلد برای رفع سرماخوردگی ، قرص ضد حساسیت و آلرژی و سرماخوردگی ، قرص متوکلوپرامید یا پلازیل جهت رفع حالت تهوع و استفراغ و سر گیجه و دیگر داروهای ضروری.

 

 

موارد احتیاط در استفاده از جعبه کمکهای اولیه 

  

نکته بسیار مهم آنکه ، این جعبه و بخصوص داروهای آن بایبستی همیشه دور از دسترس کودکان قرار گیرد. بعلاوه بر روی شیشه هر یک از داروها بر چسب باشد تا در موقع استفاده اشتباهی رخ ندهد.
بعضی از داروها را فقط تا تاریخ معینی می‌توان بکار برد و این نکته خیلی مورد توجهی است. زیرا پس از مدت ثبت شده خاصیت خود را از دست داده و نه فقط اثرش از بین می‌رود، بلکه ممکن است باعث مسمومیت گردد.

باید توجه داشت که استعمال آسپرین و ترکیبات دیگر که حاوی این ماده شیمیایی می‌باشد، در نزد مبتلایان به ناراحتی معده ممکن است ایجاد خونریزی کند. بنابراین بهتر است موقع استفاده از اینها نکته مزبور مورد توجه قرار گیرد. همچنین درمورد قرص ویتامین ث ، چون خاصت اسیدی دارد، احتمال چنین عارضه‌ای را در پیش خواهد داشت.

هدف از ارزیابی سریع تشخیص و تصحیح مشکلاتی است که تهدید جدی برای زندگی مصدوم هستند و در نظر اول مشخص می‌باشند. موارد تهدید کننده حیات مانند مشکلات شدید تنفسی و قلبی ، ایست قلبی و تنفسی ، مسمومیت‌های شدید ، زخمهای باز قفسه سینه و خونریزیهای شدید داخلی و خارجی و ... هستند. در این مرحله بودن یا نبودن هوشیاری ، تنفس و نبض مطرح است. در این موارد اقدامات لازم چون باز کردن راه هوایی و کنترل علایم حیاتی ، برخورد با زخم مکنده و باز قفسه سینه ، کنترل خونریزی خارجی و ... انجام می‌شود.

 

مقدمه 

 

  

هر امدادگر باید پس از اطمینان از امنیت کامل محل استقرار خود و مصدوم یا بیمار باید به ارزیابی اولیه همه گونه علایم حیاتی و هر عاملی که حیات مصدوم را در معرض خطر قرار دهد، بپردازد. در این ارزیابی سوال مهم این است که آیا مصدوم بیهوش است و یا موارد تهدید کننده حیات وجود دارد؟ در این مورد بلافاصله اقدامات لازم جهت رفع خطر را انجام دهید. هر فرد بیهوش باید در معرض خطر تلقی شود زیرا راه هوایی وی ممکن است بسته شده و به توقف وی بیانجامد.   

مراحل ارزیابی  

 

بررسی سطح هوشیاری مریض  

ابتدا هوشیاری مریض را بررسی کنید، سعی کنید برای پیدا کردن او فقط شانه‌هایش را تکان دهید و مراقبت کنید تا سر و گردن او تکان نخورد (چون ممکن است شکستگی گردن در بین باشد.)   

باز کردن مجاری هوایی 

 

  

(Air way)    

سعی کنید مجاری هوایی را باز کنید. به عقب افتادن زبان و قرار گرفتن آن در برابر گلو شایعترین علت انسداد و راه هوایی در مصدومین بیهوش است. اجسام خارجی و آسیب به مجاری هوایی نیز می‌توانند باعث انسداد راه هوایی شوند.
علایم انسداد راه هوایی: در صورت انسداد کامل هوای تنفسی به گوش نمی‌رسد و صورت و لبها کبود است و در انسداد ناقص راه هوایی صدای غلغل ، خرخر به گوش می‌رسد. و ورود و خروج هوا به ریه خوب انجام نمی‌گیرد.  

تنفس را چک کنید:  

 

 (Breething)  

اگر راه هوایی مصدوم باز بود، تنفس او را چک کنید که آیا تنفسی دارد یا نه؟ پس از باز نمودن راه هوایی با مانور سر عقب و چانه بالا ، سر خود را نزدیک دهان مصدوم آورده سعی کنید با گوشتان صدای تنفس را بشنوید. با لاله گوش حرکت صدا را در مقابل دهان و بینی مصدوم حس کنید و با چشمهایتان حرکت قفسه سینه وی را ببینید. اگر تنفس دارد و بیهوش است او را در وضعیت بهبود قرار دهید (یعنی به پهلو ، طوریکه پای بالایش به سمت جلو و دست زیرش به سمت عقب برود.) تا ترشحات طبیعی دهان (یا استفراغ) وی وارد ریه‌ها نشود. و اگر تنفس ندارد و تنفس به او بدهید. 

گردش خون بیمار را چک کنید:  

  

(Circulation)   

نبض گردنی یا نبض کاروتید بیمار را برای اطمینان از وجود گردش خون و عملکرد طبیعی قلب چک کنید.   

بر رسی وجود خونریزی  

  

وجود خونریزیهای شدید سبب از دست رفتن خون و نرسیدن خون به اندامهای حیاتی مانند مغز و کلیه و سرانجام پدیدار شدن شوک می‌شود.
پس از کنترل A.B.C بیمار و پس از اطمینان از اینکه راه هوایی باز است (A) بیمار به خوبی نفس می‌کشد (B) و جریان خون به خوبی در رگها جاری است (C)(یعنی بیمار نبض دارد)، که ارزیابی اولیه نام دارد. در مرحله بعدی ارزیابی کیفیت علایم حیاتی بیمار را بررسی می‌کنیم. علایم حیاتی عبارتند از نبض ، تنفس ، وضعیت پوست ، سطح هوشیاری و فشار خون.   

معاینه مصدوم    

معاینه بالینی مصدوم باید پس از بررسی و اطمینان از طبیعی بودن علائم حیاتی بیمار انجام شود که برای معاینه همیشه از سر به سمت پایین معاینه می‌کنیم.  

دهان    

تنفس را چک کنید. به عمق ، میزان و ماهیت آن (اینکه تنفس آسان است یا مشکل و صدادار یا آرام است) توجه کنید. به بو توجه کنید. سریعا داخل دهان را بگردید تا مطمئن شوید چیزهایی مثل استفراغ ، خون ، غذا ، دندان مصنوعی و غیره که باعث بند آمدن نفس بیمار می‌شوند، در دهان وجود ندارد. لبها را چک کنید و ببینید آیا سوخته یا بیرنگ هستند یا نه که احتمالا علامت مسمومیت هستند. پشت لبها را نگاه کنید و دقت کنید که آیا کبودی وجود دارد چون کبودی لبها نشانه خفگی است. دندانها را آزمایش کنید. اطمینان یابید که دندان لقی به گلوی بیمار نیفتاده باشد. مطمئن شوید که دندانهای مصنوعی محکم به لثه چسبیده‌اند. در غیر اینصورت دندانها را خارج کنید.   

جمجمه 

  

با ملایمت سر را از زمین بلند کنید، به دنبال خونریزی ، ورم یا برآمدگی ، فرورفتگی بگردید. اینها ممکن است نشانه شکستگی در جمجمه باشند.   

گردن و ستون فقرات  

 

یقه را شل کنید. انگشتان خود را روی ستون فقرات قرار دهید و از بالای گردن تا به پایین تا آنجا که دستتان می‌رسد انگشتان خود را با ملایمت در فرورفتگی پشت قرار دهید و بدون آنکه باعث حرکت مصدوم شوید یا لباسش را درآورید از روی لباس تا آنجا که ممکن است بالا و پایین پشت را بگردید تا اطمینان حاصل کنید که در رفتگی و یا شکستگی روی ستون فقرات وجود دارد یا خیر؟ به وجود یا عدم وجود بی‌نظمی در ستون فقرات دقت کنید. چون بی‌نظمی در ستون فقرات احتمالا نشانه شکستگی است. مصدومی را که احتمال می‌دهید آسیب مهره‌های گردنی یا کمری داشته باشد، تکان ندهید بخصوص اگر بیهوش باشد. برای معاینه از هر دو دست استفاده نمایید، به صورتی که بتوانید دو سمت بدن را با هم مقایسه کنید.   

بینی و گوشها   

باید از نظر اشیاء خارجی چک شوند. در بینی و گوشها بدنبال نشانه‌هایی از خون و یا مایع شفاف نخاعی یا مخلوط هردو باشید که احتمال دارد بیانگر شکستگی در جمجمه باشند. در گوش مصدوم صحبت کنید تا شنوایی او را بسنجید.   

صورت    

به رنگ صورت دقت کنید، ممکن است رنگ پریده یا برافروخته باشد، و حتی ممکن است در صورت اشکال در تنفس کبود باشد. در همان حال به حرارت صورت توجه کنید. ببینید که به طور غیرعادی سرد است یا گرم. به حالت پوست توجه کنید که خشک ، مرطوب یا عرق کرده است یا خیر؟ 
 

تنفس مصنوعی به کلیه اعمالی گفته می‌شود که باعث رساندن اکسیژن به مصدوم می‌شوند تا تنفس طبیعی وی دوباره برقرار شود. تنفس مصنوعی به صورت مجموعه اعمال فیزیکی ، شیمیایی که بطور مصنوعی و یا بوسیله دستگاههای مخصوص (ونتیلاتور) به منظور برقراری نظم تنفس در زمانی که اعمال تنفس و مرکز تنفس از فعالیت افتاده و یا دچار اختلال گردیده است، انجام می‌گیرد. تنفس مصنوعی باعث باز و بسته شدن ریه‌ها و دخول هوا در آنها شده و اکسیژن لازم را به خون و بافتهای دیگربدن می‌رساند.

مقدمه    

بدن می‌تواند مدت 6-4 دقیقه بدون اکسیژن بماند. بنابراین اگر قلب بایستد، یعنی خونی که حامل اکسیژن برای سلولهاست از جریان بیافتد، امدادگر برای برگرداندن ضربان قلب بطور متوسط 5 دقیقه فرضت دارد. و حدود 60 ثانیه بعد از ایست قلب ، تنفس نیز قطع می‌شود. اگر قلب کار کند ولی تنفس قطع شده باشد در اینجا هم 5 دقیقه فرصت برای نجات بیمار است.   

موارد لزوم دادن تنفس مصنوعی  

علائمی که نشان می‌دهد مصدوم یا بیمار به تنفس مصنوعی احتیاج دارد عبارتند از:

• هیچگونه حرکتی در قفسه سینه بیمار دیده نمی شود و حرکت هوا را از دهان بینی نمی‌توان شنید. با گرفتن تکه کاغذ یا پنبه در برابر دهان و بینی بیمار (و حرکت آنها) و یا گرفتن آینه جلوی دهان و بینی (و ظهور بخار روی آن) هم می‌توانیم به ایست قلبی پی ببریم.

• بیمار برای وارد و خارج نمودن هوا به ریه‌های خود تلاش می‌کند و عضلات جلوی گردن و برجسته می‌شوند ولی ورود و خروج هوا انجام نمی‌شود یا خیلی غیر موثر است و تنفس را نمی‌توان حس کرد.

• بیمار دچار سیانوز می‌گردد یعنی پوست و مخاط اطراف لبها، ناخنها، بینی و گاهی تمام بدن و صورت به رنگ خاکستری متمایل به آبی (کبود) در می‌آیند.  

  

چگونگی دادن تنفس مصنوعی 

 

  

مصدون را به پشت بخوابانید پس سر وی را به یک طرف چرخانده با انگشت دهان وی را جستجو کنید تا اشیا خارجی از قبیل آدامس، سیگار، و دندان مصنوعی ترشحات لزج و دهان را بیرون آورید و بعد از باز نمودن راههای هوایی با مانور سر عقب و چانه بالا (با یک دست پیشانی بیمار را پایین آورده و با دست دیگر چانه بیمار را بالا بکشید مواظب باشید بر روی گردن فشار نیاورید). سر خود را نزدیک دهان مصدوم آورده و بعد از ارزیابی سریع تنفسی، دادن تنفس را شروع کنید.   

تنفس دهان به دهان 

  

در تنفس دهان به دهان بعد از باز کردن و پاک کردن راههای هوایی، انگشتان دستی که روی پیشانی بیمار قرار دارد، پره‌های بینی را فشار دهید تا بسته شود. سپس یک نفس عمیق بکشید و دهان خود را در امتداد راه هوایی (موازی با آن) و روی دهان وی قرار دهید که تمام دهان را بپوشاند. در همان حال که از گوشه چشم به سینه او نگاه می‌کنید، به آهستگی آنقدر در ریه او بدمید تا سینه‌اش تا حد الامکان بالا بیاید. از دادن تنفسهای سریع و با فشار زیاد جدا خوددداری کنید.

دهانتان را از روی دهان مصدوم بردارید و با حفظ وضعیت سر عقب و چانه بالا، بینی او را رها کند تا هوا از ریه‌هایش خارج شود، پس مجددا نفس بکشید تا بار دیگر تنفس مصنوعی بدهید. پس از انجام 2 بار تنفس دهان به دهان مرحله بعدی ارزیابی را انجام دهید. اگر قفسه سینه بالا نیامد ممکن است راه هوایی کاملا باز نشده باشد و یا توسط یک جسم خارجی مسدود شده باشد که در این صورت اقدامات در آوردن جسم خارجی را انجام می‌دهیم.   

در موارد زیر تنفس دهان به دهان نباید انجام شود.  

• وجود زخم روی صورت، دهان و فک یا شکستگی فک
• آغشته بودن اطراف دهان مصدوم به سم
• استفراغ شدید و مکرر
• انقباض شدید عضلات فک (در تشنج)   

 

  

 تنفس دهان به بینی   

1. هر گاه انجام تنفس دهان به دهان ممکن نبود می‌توان از این روش استفاده کرد. بعد از باز کردن راه هوایی و پاک کردن دهان، با انگشت شصت دستی که روی چانه قرار دارد لبهای مصدوم را به هم فشار دهید تا دهانش بسته شود.
2. نفس عمیق بکشید، دهانتان را روی بینی مصدوم قرار دهید و داخل بینی بدمید تا قفسه سینه بالا بیاید. سپس دهانتان را از روی بینی بردارید و در صورت امکان او را باز کنید تا هوا از طریق دهان و بینی خارج شود.
3. بلافاصله بعد از تنفس نبض کاروتید را جهت بررسی وضعیت قلبی بررسی کنید. اگر قلب ضربان ندارد همزمان ماساژ قلبی بدهید.
4. تعداد تنفس مصنوعی را با سرعت 15-12 بار در دقیقه در بزرگسالان و 20 بار در دقیقه در اطفال ادامه می‌دهید.  

 

 

تنفس دهان به دهان و بینی  

  

از این روش معمولا در کودکان و نوزادان استفاده می‌شود. بعد از قرار دادن سر بیمار در وضعیت مناسب از نظر راههای هوایی دهان خود را روی دهان و بینی طفل گذاشته و فقط با هوایی که در دهان دارید یا به آرامی فوت کنید (از بکار بردن هوای زیاد و با فشار زیاد خودداری شود) و به حرکات قفسه سینه نیز توجه کنید. سپس سر خود را کنار ببرید تا هوا زا ریه‌ها (ششها) خارج شود. و دوباره ... .  

 

دادن تنفس به طریقه سیلوستر   

این روش تنفس مصنوعی در برق گرفتگی و از کار افتادن ماهیچه‌های تنفسی در اثر عوامل دیگری مانند کزاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش با باز کردن دستها به صورت دایره‌ای تا بالای سر و بعد جمع کردن دستها روی قفسه سینه و فشار روی قفسه سینه ورود و خروج هوا.   

 

نکات لازم در تنفس مصنوعی  

• از تنفس مصنوعی سریع و محکم خودداری کنید.

• از باز بودن راه هوایی مطمئن شوید تا هوا به جای نای وارد معده نشود. ورود هوا به مری و معده باعث اتساع آن خواهد شد که باعث تحریک استفراغ شده و مواد استفراغی می‌تواند وارد مجاری هوایی شده و باعث خفگی شود و اتساع معده همچنین به علت فشار روی عضله دیافراگم، تنفس و باز شدن ریه را با اشکال روبرو می‌کند. در این صورت مراقب استفراغ کردن بیمار باشید و در صورت استفراغ او را به سرعت به پهلو بچرخانید تا مواد استفراغی از دهانش خارج شود و پس از آن دهان او را تمیز کنید و به دادن تنفس و احیا ادامه دهید.

• قرار نگرفتن کامل دهان امدادگر روی دهان بیمار، قرار نگرفتن کامل سر در وضعیت مناسب، بسته نشدن کامل بینی موقع دادن تنفس و کافی نبودن قدرت تنفسی مصنوعی عامل موثر نبودن تنفس مصنوعی خواهد شد.

در تنفس مصنوعی، امدادگر هوای بازدمی خود را وارد ریه‌های مصدوم می‌کند. پس از این عمل به علت خاصیات ارتجاعی ریه، هوای وارد شده از ریه خارج می‌شود و ریه به حالت اول بر می‌گردد.

 بیماری‌ ناشی‌ از کاهش‌ ناگهانی‌ فشار   

بیماری‌ ناشی‌ از کاهش‌ ناگهانی‌ فشار عبارت‌ است‌ از یک‌ وضعیت‌ همراه‌ با درد و گاهی‌ تهدیدکننده‌ زندگی‌ که‌ در آن‌ حباب‌های‌ کوچک‌ گاز در خون‌ تشکیل‌ می‌شود و دلیل‌ آن‌ کاهش‌ ناگهانی‌ در فشار محیط‌ است‌.

 

علایم‌ شایع‌   

بلافاصله‌ یا تا 24 ساعت‌ پس‌ از تغییر ناگهانی‌ فشار علایم‌ زیر ممکن‌ است‌ ظاهر شوند:
درد مفصلی‌ خفیف‌ تا شدید ، به‌ خصوص‌ در شانه‌ها ، آرنج‌ها ، و مفاصل‌ ران‌ و زانو
درد قفسه‌ سینه‌ ، تنگی‌ نفس‌ ، احساس‌ سوزش‌ در جناغ‌ سینه‌
حالت‌ خفگی‌ (مشکل‌ شدید تنفسی‌ در غواصان‌ و کسان‌ دیگری‌ که‌ بسیار سریعتر از آنچه‌ که‌ باید، از یک‌ محیط‌ با فشار بالا به‌ محیط‌ با فشار طبیعی‌ هوا می‌روند. در این‌ حالت ‌، حباب‌های‌ نیتروژن‌ در جریان‌ خون‌ بوجود می‌آیند و خون رسانی‌ به‌ اعضای‌ حیاتی‌ را مختل‌ می‌کنند، که‌ گاهی‌ منجر به‌ آسیب‌ شدید یا مرگ‌ می‌شود).
سرفه ، ضعف‌ ، از دست‌ دادن‌ حس‌ طبیعی ‌، فلج‌ ، از دست‌ دادن‌ هوشیاری ‌، و ندرتاً اغماء ، ناتوانی‌ در صحبت‌ کردن و نابینایی ‌یا ناشنوایی
آسیب‌ دایمی‌ به‌ مغز و تخریب‌ دائمی‌ استخوان‌ در اثر نرسیدن‌ خون‌ به‌ حد کافی‌ از عوارض احتمالی بیماری می‌باشند.‌   

علل‌   

تشکیل‌ حباب‌های‌ نیتروژن‌ در خون‌. نیتروژن‌ یکی‌ از اجزای‌ طبیعی‌ خون‌ است‌. اگر فشار اطراف‌ بدن‌ به‌ سرعت‌ کاهش‌ یابد مثلاً به‌ هنگام‌ روی‌ آب‌ آمدن‌ سریع‌ پس‌ از غواصی ‌، یا صعود سریع‌ در هواپیمایی‌ که‌ فشار آن‌ تنظیم‌ نشود، نیتروژن‌ که‌ در حالت‌ عادی‌ در خون‌ حل‌ شده‌ است‌ به‌ حباب‌هایی‌ تبدیل‌ می‌شود که‌ رگهای‌ خونی‌ را مسدود می‌کنند و باعث‌ توقف‌ رسیدن‌ مواد غذایی‌ و اکسیژن‌ به‌ سلولهای‌ بدن‌ شوند.  

 

 

عوامل‌ افزایش ‌دهنده‌ خطر 

  

• غواصی‌ جهت‌ مقاصد تجاری‌ یا تفریحی‌. تکرار غواصی‌ در یک‌ روز خطر را افزایش‌ می‌دهد.
• بعضی‌ از انواع‌ هواپیماهای‌ با عملکرد بالا
• کار کردن‌ در اطاقهای‌ فشار  

  

پیشگیری‌  

پیش‌ از انجام‌ غواصی ‌، از افراد حرفه‌ای‌ راهنمایی‌ بگیرید. اگر وضعیت‌ سلامت‌ عمومی‌ شما مناسب‌ نیست‌، غواصی‌ نکنید. اگر چاق‌ هستید یا سابقه‌ یکی‌ از بیماریهای‌ زیر را دارید، خطر غواصی‌ برای‌ شما زیاد است‌:

• بیماریهای‌ ریوی‌ ، مثل‌ آسم‌
• جمع‌ شدن‌ خود به‌ خودی‌ هوا دور ریه‌
• بیماریهای قلبی‌
• سینوزیت‌ مزمن‌
• بی‌ثباتی‌ عاطفی‌
• الکلیسم

در موقعیتهایی‌ که‌ ذکر شد، باید فشار محیط‌ اطراف‌ به‌ آهستگی‌ و بطور تدریجی‌ به‌ فشار طبیعی‌ تبدیل‌ شود.  

 

درمان‌ 

  

در بیمارانی‌ که‌ سریعاً درمان‌ می‌شوند، نتیجه‌ فوق‌العاده‌ است‌؛ در سایر موارد، نتیجه‌ بستگی‌ به‌ مدت‌ و شدت‌ علایم‌ قبل‌ از شروع‌ درمان‌ دارد. خود درمانی‌ در مورد این‌ وضعیت‌ غیر ممکن‌ است‌. بستری‌ کردن‌ بیمار در یک‌ اتاق‌ مخصوص‌ جهت‌ کاهش‌ تنظیم‌ شده‌ فشار ، برای‌ این‌ که‌ بتوان‌ حباب‌های‌ نیتروژن‌ را وادار به‌ حل‌ شدن‌ در خون‌ کرد.

درمان‌ زمانی‌ به‌ بهترین‌ نحو انجام‌ می‌پذیرد که‌ زود انجام‌ شود؛ البته‌ بعضی‌ از بیماران‌ ممکن‌ است‌ حتی‌ 9-6 روز پس‌ از این‌ واقعه‌ نیز از درمان‌ سود ببرند. ارجاع‌ بیمار اهمیت‌ حیاتی‌ دارد حتی‌ اگر علایم‌ بهبود یافته‌ باشند، زیرا در 25% بیماران‌ ، علایم‌ دوباره‌ باز می‌گردند. معمولاً دارو برای‌ این‌ بیماری‌ لازم‌ نیست‌. داروی‌ ضددرد نخورید، زیرا ممکن‌ است‌ وضعیت‌ تنفسی‌ را بدتر کند.  

 جلوگیری از شوک 

اقدامات درونی برای بیمارانی که دچار شوک شده اند و یا احتمال شوک قریب الوقوع در آنها می رود، مشابه است. بهترین کار، جلوگیری از شوک است.

• هرگاه احتمال بروز شوک وجود دارد، اکسیژن خالص( با غلظت زیاد ) به بیمار برسانید.

• کاهش حجم خون می تواند افت واضحی در فشار خون ایجاد کند. کاهش جریان خون اعضاء حیاتی مثل قلب و مغز می تواند در عرض چند دقیقه آسیب غیر قابل برگشتی به آنها وارد کند.به منظور جلوگیری از چنین آسیبی، بدن یک سری مکانسیمهای جبرانی در جهت برقرار ساختن جریانی مداوم و ثابت از خون به سمت مغز و قلب فعال می کند که این به خرج کاهش جریان خون اعضاء کم اهمیت تر و غیر حساس تر بدن مثل پوست و عضله ( در مرحله اول) و در مراحل بعدی ، کلیه ها و دیگر احشاء شکمی انجام میشود. به منظور در حد طبیعی قرار دادن فشار خون مرکزی و برقراری جریان ثابتی از خون به سمت اعضاء حساس تر، سرخرگهای تغذیه کننده این اعضاء کم اهمیت تر، منقبض می شوند. به موازات سرخرگها، سیاهرگها نیز منقبض می شوند که خون برگشتی قلب و در نتیجه برونده قلب را افزایش دهند . در همان زمان به منظور کمک بیشتر به افزایش جریان خون سیستم عروقی، ضربان قلب نیز افزایش می یابد. این مکانیسم ها جبرانی تحت اثر دستگاه عصبی سمپاتیک و هورمونهای غده فوق کلیه (اپی نفرین و نوارپی نفرین) می باشند.

باید تاکید شود که کفایت مکانیسمهای جبرانی به مقدار و سرعت از دست رفتن خون بستگی دارد. معولاً تاحدی مکانیسمهای جبرانی قادرند که فشار خونرا در محدوده طبیعی نگه دارند که خون از دست رفته بیش از15 تا 20 درصد کل حجم خون و به عبارتی بیش از حدود یک لیتر نباشد.

• هنگامی که وضعیت بیمار یا جراحت و یا چگونگی ایجاد آن نشان دهنده احتمال ایجاد شوک می باشد ، بدون توجه به علائم و نشانه های شوک در بیمار ، اقدام به پیشگیری و کنترل آن نمایید.

• شوک ممکن است در اثر انواع جراحت ها و صدمات و موارد پزشکی ایجاد شود. در مواردی که شوک مربوط به ضربه و یا جراحت است باید اقدامات اصلی زیررا انجام داد:

کنترل خونریزی خارجی ، رساندن اکسیژن به مصدوم و اطمینان دادن به او . مرحله بعدی درمان که معمولاً باید در بیمارستان صورت گیرد، درمان قطعی است یعنی اقدامات پیشرفته احیاء ( از جمله مایع درمانی یا تزریق خون) و مهمتر از همه در مواردی که ضربه و یا جراحت وجود دارد ، شامل جراحت میباشد.

• در مدت زمان طلایی اولیه، باید مراقبت خاصی از بیمار به عمل آورید.

• مدت زمانی را که فرصت دارید تا اقدامات اورژانس را برای مصدوم با شرایط خطرناک ( خونریزی شدید و شوک) به اجرا در آورید ، بسیار اندک است . لذا اقدامات درمانی باید هرچه سریعتر شروع شوند. مصدومینی که دچار شوک شده اند و یا احتمال شوک در آنها وجود دارد، باید سریع به بیمارستان منتقل شوند.

• هر مصدومی که دچار شوک شود، باید خیلی سریع به بیمارستان انتقال یابد.

هر گاه بر اثر عوامل گوناگون در یکی از رگها پارگی ایجاد شود که همراه با پارگی سطح پوست و یا شکاف در سطح بدن باشد و مقداری خون به خارج از بدن ریخته و قابل دید باشد خونریزی را خارجی می نامند. مانند خونریزی خارجی حاصله از بریدگیها ، زخم و غیره.

انواع خونریزی خارجی  

خونرزیزی سرخرگی (شریانی)   

سرخرگها دیواره های محکمی دارند که خون را تحت فشار زیادی قرار می دهند. بنابراین ، خونریزی سرخرگی اغلب بافشار و شدید است و با هر تپش قلب فوران می کند و شدید می شود. در این حالت خون با فوران خارج می‌شود و رنگ آن معمولا قرمز روشن است. خونریزی سرخرگی معمولاً شدید است و از آنجایی که فشار زیادی دارد ، لخته شدن خون - که خونریزی را متوقف می کند- به دشواری صورت می گیرد اگر سرخرگ قطع شده بزرگ باشد، خونریزی می‌تواند در عرض چند دقیقه بیمار را از پای در آورد.   

خونریزی سیاهرگی (وریدی)   

سیاهرگها خون را با فشار کمتری به سمت قلب منتقل میکنند. خونریزی سیاهرگی اغلب جریان ثابتی دارد و خون به آرامی جریان می‌یابد و رنگ آن قرمز تیره است و امکان دارد که بسیار شدید باشد.   

خونریزی مویرگی 

 

از آنجایی که مویرگها خیلی ظریف و کوچک هستند، خونریزی های مویرگی غالباً جریان کندی داشته و ترشح می باشند. رنگ خون قرمز است و معمولاً روشن تر از رنگ خون سرخرگ می باشند.خونریزی مویرگی معمولاً به علت زخم و یا خراشی کوچک بوجود می آید. این نوع جراحت معمولاً ایجاد آلودگی پوستی می کند و احتمال عفونت بافتی آن وجود خواهد داشت جراحیهای بزرگ نیز اغلب به همراه خونریزی مویرگهای اطراف رگ اصلی می‌باشند.   

اقدامات اولیه در خونریزی خارجی 

 

  

فشار مستقیم   

موثرترین روش در کنترل خونریزی از طریق فشار مستقیم است و به این طریق انجام می‌شود که روی موضع را 10 تا 15 دقیقه بدون برداشتن دست و یا کم کردن فشار ادامه دهید، فشار ثابت و محکمی به زخم وارد آورید تا خونریزی قطع شود.

همین که خونریزی مهار شد ، باندی را محکم بر سطح زخم پیچیده و "پانسمان فشاری" ایجاد کنید. کاربرد پانسمان فشاری به منظور ایجاد فشار کافی و مستقیم به زخم است تا خونریزی کنترل شود. چندین لایه گاز استریل بر روی زخم بگذارید .یک لایه ضخیم باند بر روی گازهای استریل قرار دهید. لایه ضخیم مناسب برای خونریزی حاد ، گازهای چند لایه ای است.

اگر برای خونریزی حاد از پانسمان فشارنده استفاده کرده اید نبض مجروح را ، درست در انتهای ناحیه ضایعه دیده ، امتحان کنید چراکه ممکن است در اثر فشار زیاد، جریان خون در دست و یا پای مجروح متوقف شود. اگر نبض بیمار را احساس نمی کنید فشار را کمی کاهش داده تا مجدداً جریان خون برقرار شود، باید یه طور مداوم در ضمن درمان نبض مجروح را کنترل کنید. در بعضی موارد قطع یک سرخرگ اصلی جریان خونی را که برای ایجاد ضربان لازم است متوقف می کند. 
 

فشار بر نقاط فشار  

   

روش فشار مستقیم ممکن است بدلیل شدت جراحت وارده و یا نوع زخم غیر ممکن باشد و یا بدلیل خونریزی بیش از حد نتواند خونریزی را کنترل کند. در این گونه موارد بر روی سرخرگ اصلی در نقطه‌ای بالاتر از محل خونریزی جایی که سرخرگ از روی یک استخوان عبور می کند (نقاط فشار) فشار وارد می کنیم تا خون به قسمت- زخم نرسد و آنقدر فشار می‌دهیم تا خونریزی قطع شود. البته فشار بر روی سرخرگ نباید بیش از 10 دقیقه طول بکشد.   

بالا نگه داشتن عضو  

  

یعنی بالاتر از سطح قلب قرار دادن عضو مجروح که این عمل مخصوصا اگر خونریزی در دست یا ساق پا باشد براحتی امکان پذیر است. که به علت نیروی جاذبه فشار خونریزی کمتر می‌شود. در صورت وجود شکستگی در عضو استفاده از این روش محدودیت دارد.   

بستن تورنیکه   

این روش فقط زمانی انجام می‌شود که کوشش های قبلی جهت کنترل خونریزی موثر واقع نشود و یا در مواقعی که اندام قطع گردیده و نگرانی در مورد از بین رفتن بافتهای پایین تر از محل بستن تورنیکه نباشد. تورنیکه را گرو و شریان‌بند یا رگ‌بند نیز می‌گویند. برای این روش پارچه یا دستمالی به پهنای حدود 5 سانتی‌متر را بالاتر از محل خونریزی طوری می‌بندیم که خونریزی قطع شود و بیمار را سریعا به بیمارستان می‌رسانیم. این روش فقط در اندام ها (دست و پا ها) قابل استفاده است و بیشتر از 5/1 ساعت نباید طول بکشد چون باعث تخریب بافت پایین‌تر از آن می‌شود. و برای جلوگیری از عوارض آن بهتر است هر 15دقیقه یکبار باز شده و دوباره بسته شود.   

اقدامات اورژانس در خونریزی خارجی در اثر ورود یک شئ خارجی برنده  

موقعی که جسم خارجی در زخم وجود دارد نباید جسم خارجی را از زخم بیرون کرد چون باعث تشدید خونریزی می‌شود.بعضی مواقع خونریزی خارجی در اثر ورود یک شئ خارجی برنده مانند ترکش و یا چاقو ایجاد می شود که ممکن است در محل زخم باقی مانده باشند. کنترل این نوع خونریزیها در صحنه حادثه مانند سایر خونریزی های خارجی است به جز اینکه هیچگاه نباید جسم خارجی باقیمانده راخارج کرد در این موارد دور تا دور انتهای بیرونی جسم خارجی را آنقدر گاز تمیز یا یک حوله لوله شده قرار می دهیم تا بلندی پانسمان با انتهای جسم خارجی هم سطح شود سپس روی آن را باندپیچی کرده و از روشهای دیگر کنترل خونریزی خارجی نیز استفاده می کنیم.

در این موارد اگر جسم خارجی را بیرون بیاوریم ممکن است خونریزی خارجی شدیدترشود چرا که ممکن است قسمتی از رگ بریده شده توسط خود جسم خارجی مسدود شده باشد وبه کنترل خونریزی کمک کند ولی با برداشتن آن محل خونریزی دهنده وسیع تر شده یا اینکه در ضمن بیرون کشیدن میتواند رگهای مجاور را نیز پاره کند و خونریزی را شدید تر نماید.  

رساندن بیمار به مرکز درمانی  

  

اگرچه درمان خونریزی خفیف را می توان به تعویق انداخت اما اگر همین خونریزی خفیف برای مدت طولانی ادامه داشته باشد و خون زیادی از مجروح از دست برود باید آن را در مرحله مقدماتی درمان کرد. 

 

نشانه های شوک در خونریزی خارجی   

شخصی که خون زیادی از دست داده است، دچار شوک می شود. در مراحل اولیه فرد بی‌قرار و مضطرب است ولی کم‌کم با پیشرفت شوک فرد گیج و خواب آلوده شده و نهایتا کاملا بیهوش می‌شود. از جمله نشانه ها ی شوک: ضربان قلب سریع - تنفس سریع و سطحی - پوست سرد و مرطوب و مجروح ، پرخاشگر، مضطرب و آشفته می شود و شاید تغییری در سطح هشیاری اش ایجاد شود.
حتی اگر خونریزی به ظاهر جدی نباشد ولی نشانه های شوک در مجروح دیده شود، خونریزی خطرناک خواهد بود. در هر صورت شما باید قبل از بروز نشانه های شوک ، درمان را شروع کنید. چرا که وقتی شوک ایجاد شود ، ممکن است دیگر درمان موثر واقع نشود. با دیدن هرگونه خونریزی شما باید خود را برای مقابله با شوک وبا گسترش آن آماده کنید.   

خونریزی خارجی خطرناک  

کاهش زیاد خون بسیار خطرناک است: میزان خون که از بدن خارج شود و برای مجروح ایجاد خطر نکند، در اشخاص مختلف متفاوت است. معمولاً کاهش خون به میزان 25 الی 40 درصد حجم کل خون ، وضعیت خطرناکی ایجاد می کند .
بااستفاده از یک سری نشانه های مشخص ، دیگر احتیاجی به برآورد حجم کلی خون مجروح نخواهد بود. کاهش فوری یک لیتر خون از مجروح بزرگسال ، وضعیتی خطرناک به حساب می آید. برای کودکان، به نسبت سن و وزنشان، کاهش یک چهارم تا یک دوم حجم خون ، خطرناک است و در نوزادان حتی کاهش 24 میلی لیتر خون بسیار خطرناک خواهد بود. تشخیص و متوقف کردن خونریزی خارجی بخشی از اقدامات اولیه درمان است.کنترل خونریزی های شدید که معمولاً از نوع سرخرگی و یا سیاهرگی هستند، در اولویت قرار دارند.خصوصاً مغز ، سلولهای عصبی و کلیه ها نسبت به کاهش خونرسانی حساس هستند.

هر گاه پس از ایجاد خونریزی، خون بدرون حفره‌های داخلی بدن ریخته و سپس در اثر نشانه های بعدی که ظاهر می‌گردد، مشخص شود، خونریزی را داخلی می‌نامند. در پاره‌ای موارد خونریزی داخلی بعلت وجود بیماری‌های مختلف است و در بعضی مواقع بعلت وارد شدن ضربه یا شستگی است. خونریزی داخلی ممکن است قابل رویت یا غیر قابل رویت باشد. ولی در صورت قابل رویت بودن نیز ، خیلی کمتر از آن چیزی که هست، دیده می‌شود.

علایم  

با مشاهده مکانیسم جراحت ، وجود صدمات و جراحتهایی که باعث خونریزی داخلی می شوند و علائم مشخص شوک ، خونریزی داخلی قابل تشخیص است.جراحت های خارجی حاد بعضی مواقع نشان دهنده خونریزی داخلی هستند. با وجود این ، نشانه های خارجی خونریزی داخلی اغلب جزئی بوده یا اصلاً دیده نمی شوند. ممکن است تنها ، خونریزی خارجی خفیفی دیده شود.در مواردی که ضربه غیر نافذ است، کبودی جزئی در پوست می تواند نشانه وجود جراحت و خونریزی در یکی از اعضای داخلی بدن باشد.

در حین بررسی دقیق تمام بدن ممکن است با نشانه های زیر برخورد کنید که در این صورت باید خونریزی داخلی را حتمی بدانید:

• کبودی یا ضربه های نافذ در گردن.
• جراحتهایی که در ناحیه سر شکاف ایجاد کرده اند.
• خونریزی از گوشها و بینی.
• استفراغ خونی و یا سرفه که همراه با خون باشد( خون قهوه ای رنگ و یا کفدار).
• خون مردگی در ناحیه قفسه سینه و یا نشانه های شکستگی احتمالی دنده‌ها.
• جراحتهایی که در ناحیه قفسه سینه و یا شکم ایجاد پارگی کنند.
• تورم و کبودی قسمتهایی از شکم.
• سفت شدن و یا اسپاسم شکم( بیمار بر روی شکم خم می‌شود).
• وجود خون در ادرار .
• شکستگی استخوان ، خصوصاً شکستگی لگن خاصره و استخوانهای بلند بازو و ران.

گیجی ، ضعف شدید مخصوصا وقتیکه فرد ایستاده است، پریدگی رنگ صورت و لب ، پوست سرد و مرطوب ، تشنگی ، بیقراری ، ضعیف و تند شدن ضربان قلب (ممکن است نبض های انتهایی قابل لمس نباشند) پایین افتادن فشار خون ، تنفس سریع و سطحی و بالاخره کاهش سطح هوشیاری و بی‌هوشی علایم خونریزی داخلی و در واقع شوک ناشی از خونریزی داخلی هستند. که در این موارد بایستی بیمار سریعا به بیمارستان منتقل گردد.

اگر علائم زیر مشاهده شدند ، خونریزی داخلی خطرناک است :

• سخت شدن و اسپاسم ماهیچه‌های دیواره شکم .
• ضربه نافذ قفسه سینه و یا شکم.
• شکستگی استخوان ران و یا لگن خاصره ( که در این صورت احتمال خونریزی به میزان 1 لیتر و یا بیشتر می‌باشد ).
• خونمردگی‌های حاد در پوست بدن.
• وجود علائم و نشانه‌های شوک.  

 

 

نشانه های شوک در خونریزی داخلی  

  

اگر خونریزی داخلی خیلی شدید باشد، شوک ایجاد می کند و باعث از کار افتادن قلب و شش نهایتاً مرگ می شود.
نشانه های شوک که به خونریزی داخلی مربوط می شود عبارتند از :

• اضطراب و بیقراری(که از علائم اولیه و قطعی شوک است) و پرخاشگری و آشفتگی.
• تشنگی.
• رنگ پریدگی، مرطوب شدن و سردی پوست که اغلب با عرق شدید همراه است( معمولاً ابتدا دستها و پاها چنین می شوند)و احساس سرما.
• تند شدن و ضعیف شدن نبض.
• کاهش فشار خون ، معمولاً تا 60/90 میلی متر جیوه و یا پایین تر ، از علائم نهایی شوک است .
• تنفس سریع و احتمالاً سطحی.
• تغییر در سطح هشیاری.
• گشادی مردمک چشمها.
• و در موارد نادر ، لرزش بدن.  

  

 دلایل خونریزی داخلی  

  

جراحت های عمیق ، پارگی و جراحت اعضای مختلف بدن( مثلاً پارگی یا لهیدگی کبد و طحال )، پارگی رگهای خونی، زخمهایی خونریزی دهنده و بافتهایی که شدیداً متورم شده اند، خونریزی داخلی ایجاد می کنند.قطع رگهای خونی قفسه سینه و یا شکم در عرض چند دقیقه و یا حتی چند ثانیه موجب مرگ می شود.
جراحت هایی که عمقشان زیاد است، باعث پارگی سرخرگها و سیاهرگهای اصلی و در نتیجه خونریزی داخلی می شود. جراحت های عمیق در ناحیه قفسه سینه و شکم نیز رگهای خونی زیادی را قطع می کند و باعث حرکت آزادانه خون به حفره بدن می شود.هرگونه جراحت در ماهیچه و یا شکستگی استخوان نیز میتواند سبب خونریزی داخلی شود.  

انواع خونریزی داخلی  

خونریزی نای و شش‌ها  

  

چنانچه در این مراکز خونریزی ایجاد گردد، خون به منزله جسم خارجی عمل کرده و باعث تحریک مخاط شش‌ها شده و ایجاد سرفه می‌کند. در این موارد خون با سرفه از دهان بیمار خارج می‌شود که به رنگ قرمز روشن بوده و کف آلود است.   

خونریزی جمجمه  

در صورتی که ضربه‌ای به جمجمه وارد شده و باعث خونریزی شود، داخل سفیدی چشم ، قرمز رنگ شده و از بینی خونابه خارج خواهد شد. و یا ممکن است از گوشها و بینی خون خارج شود. در صورتیکه شکستگی ضعیف باشد و خون بیرون راه پیدا نکند تجمع خون در داخل جمجمه باعث فشار به مغز شده و فقط با سردرد و استفراغ مکرر و یا کاهش هوشیاری ممکن است خودش را نشان دهد. در صورت ضربه به سر- استفراغ مکرر و سردرد زنگ خطر بزرگی جهت اعلام خونریزی داخل مغزی می‌باشد که می‌تواند باعث مرگ مصدوم گردد.   

خونریزی دستگاه گوارش   

هرگاه در مری و معده خونریزی ایجاد شود، بیمار خون روشن یا مواد قهوه ای رنگ استفراغ می‌کند. در صورت خونریزی از روده ها (بسته به محل) دفع خون روشن یا مدفوع قیری رنگ اتفاق می‌افتد.
در صورت ضربه به شکم- دل درد شدید زنگ خطر بزرگی جهت اعلام خونریزی داخلی می‌باشد که می‌تواند باعث مرگ مصدوم گردد.  

خونریزی از دستگاه ادراری و کلیه‌ها  

خونریزی از دستگاه ادراری و کلیه‌ها با تغییر رنگ ادرار، کدر شدن ادرار و یا ادرار خونی مشخص می‌شود.  

خونریزی غیر قابل رویت 

 

خونریزی داخلی نسج در شکستگیها ، خونریزی کبد و طحال ، خونریزی داخل حفره شکم ، خونریزی داخل قفسه سینه که خون دیده نمی‌شود بسیار خطرناک است و باید در تمام موارد تصادفات یا ضربه‌ها مخصوصا به نواحی کبد و طحال در جستجوی علایم خونریزی داخلی بود.  

کمکهای اولیه در خونریزی داخلی  

•  بیمار را به حالت راحت و بدون حرکت بخوابانید. مجروحینی که از ناحیه ستون فقرات و گردن آسیب دیده‌اند باید تحت مراقبت بیشتری قرار گیرند تا صدمات این نواحی تشدید نشوند.
• کنترل علایم حیاتی: هر5 دقیقه ، علائم حیاتی را کنترل کنید( نبض- تنفس- فشار خون )
• کنترل راههای هوایی: مسیر تنفسی آزاد تمیزی برای مجروح فراهم کنید و مراقب علائم حیاتی باشید.
• قرار دادن بیمار در مناسبترین وضعیت: مثلا اگر بیمار دچار تهوع و استفراغ مکرر است او را به پهلو بخوابانید.
• از راه دهان هیچ چیز به مصدوم نخورانید. زیرا ممکن است مجروح استفراغ کند و با وارد شدن محتویات استفراغ به ریه ، مشکلات تنفسی جدیدی برای وی ایجاد شود.
• هرگونه خونریزی خارجی را مهار کنید.
• لباسهایی را که در ناحیه گردن و کمر ایجاد فشار می کنند، آزاد کنید.
• مراقبتها و کمکهای اولیه لازم را در مورد شکستگیها انجام دهید.مصدوم را به آرامی و با احتیاط جابه جا کنید.
• چنانچه احساس سرما می‌کند، او را گرم نگهدارید.
• هرچه سریعترمصدوم را به بیمارستان برسانید.در مورد خونریزی داخلی مهمترین کار رساندن بیمار به بیمارستان است. زیرا در این قبیل موارد در منزل نمی‌توان برای بیمار کار موثری انجام داد.
• به یاد داشته باشید مصدومینی که دچار خونریزی در نواحی قفسه سینه و یا شکم شده‌اند در اولویت درمان و انتقال قرار دارند.

کاربرد آتل برای شکستگی های دست ویا پای جراحت دیده، کمک می کند که خونریزی داخلی مهار شود. در این موارد، آتل های بادی نیز مفید هستند.خونریزی هایی که در اثر جراحت یا بیماری در حفره قفسه سینه و یا شکم ایجاد می شوند، در صحنه حادثه قابل کنترل نیستند، حتی اگر از لباسهای بادی ضد شوک استفاده شود.

ایجا هر گونه شکاف و از بین رفتن پیوستگی بافتهای بدن چه در داخل و چه در سطح خارجی بدن را زخم می‌نامند. به عبارت دیگر هر گونه صدمه به نسج نرم را زخم گویند.( نسج نرم در بدن شامل پوست ، عضلات ، عروق خونی و اعصاب می‌باشد)

زخمهای باز   

هرگاه در اثر عوامل مختلف قسمتی از پوست بدن تغییر شکل دهد و این تغییر شکل باعث خروج خون از بدن شود ایجاد زخم باز می‌نماید. در این نوع زخم خونریزی از بدن قابل روئیت است.  

انواع زخمهای باز   

 

  

•  زخمهای شکافدار یا بریدگی‌ها: در این زخم دیواره زخم منظم و مستقیم است که با وسایل برنده مثل چاقو ، شیشه و غیره ایجاد می‌شود این زخمها می‌تواند سطحی باشد که تنها لایه‌های بیرونی پوست از بین می‌رود و یا عمقی باشد که می‌تواند تمام ضخامت پوست و یا نسوج زیر پوستی ، عضلات ، عروق خونی و اعصاب را درگیر کند. این زخمها همراه با خونریزی زیاد و التیام سریع می‌باشد.

• زخمهای پاره پاره: در این نوح زخم لبه‌های زخم نامنظم و ناهموار هستند و ممکن است بر اثر تماس با سیم خاردار برخورد ترکش خمپاره و یا گاز گرفتگی حیوانات ایجاد شود التیام این زخم به کندی صورت می‌گیرد و خونریزی کمتری دارد و معمولا آلوده هستند.

• زخمهای کنده: در این نوع زخم قسمتی از پوست از بدن جدا می‌شود و گاهی اوقات نسج زیر جلدی و عضله نیز کنده می‌شود که می‌تواند ناقص یا کامل باشد گاهی قسمت کنده شده در نزدیکی بدن مجروح پیدا می‌شود که در این صورت باید آن را همراه مجروح انتقال داد.

• خراشیدگی: معمولا براثر ساییده شدن یا سر خوردن روی سطح زبر به وجود می‌آید. که لایه سطح پوست خراشیده می‌شود و زخم به رنگی قرمز روشن و با لکه‌های کوچک خون همراه است. این زخم نسبت به زخمهای دیگر خفیفتر و سطحی‌تر است و اغلب آلوده به غبار و کثافت است و به سادگی عفونی می‌شود.

• زخمهای سوراخ شده: در این نوع زخمها ممکن است دیوار زخم منظم باشد، خونریزی کم و التیام به کندی صورت می‌گیرد.مانند زخمهای چاقو ، گلوله ، سوزن ، خار گیاه و حتی تیزی نرده. در این زخمها ممکن است صدمه داخلی شدید باشد اگر زخم عمیق باشد به علت نفوذ غبار یا ذرات ریز آلوده امکان عفونت وجود دارد.ضمنا زخمهای سوراخ شده خود به دو دسته تقسیم می شوند:
  
  
  • زخم گلوله: مانند ورود گلوله به بدن که ممکن است در بدن باقی بماند و یا این که از بدن عبور کند که در این صورت دو منفذ در بدن ایجاد می‌شود. این زخمها اغلب آلوده هستند به علت این که گلوله نسوج آسیب دیده گرد و غبار و ذرات لباس به داخل زخم کشیده می‌شوند و به همین دلیل زخم گلوله را باید آْلوده فرض کرد ضمنا زخم گلوله ممکن است منظم نباشد چون استخوان می‌تواند مسیر گلوله را منحرف کند.
  • زخم خنجر: مانند چاقو ، میخ یا سایر اجسام نوک تیز که در زخم می‌ماند.  

  

اقدامات لازم   

در صورتیکه محلولهای استریل مانند سرم شستشو یا نرمال سالین ، بتادین یا آب جوشیده ولرم در دسترستان هست، گرد و غبار و آلودگی را از روی زخم بشویید.
- زخمهای باز را بلافاصله با یک پوشش استریل مانند گاز یا هر گونه پارچه تمیز دیگر بپوشانید.(پانسمان)
- جسم خارجی عمقی از جمله جسم خارجی نوک تیز مثل میله یا سوزن یا چاقو را هرگز از زخم خارج نکنید (به خصوص در قفسه سینه یا شکم) ، چون ممکن است سبب آسیب بیشتر به عروق خونی و خونریزی شود.
-در مورد زخمهای خونریزی دهنده لخته خونهای روی زخم نباید با کشیدن گاز و ... جدا شود چون باعث ایجاد خونریزی مجدد می‌شود.   

پیشگیری از کزاز در زخم باز  

کزاز بیماری خطرناکی است که معمولا در اثر وجود باکتری کزاز (تتانوس) در خاک و ورود آن به زخم ایجاد می‌شود. این باکتری در زخم یک سم خطرناک تولید می‌کند که سبب آسیب به دستگاه عصبی و فلج شل و یا اسپاسم و گرفتگی عضلات (بخصوص فلج عضلات تنفسی) می‌شود.
چون درمان کزاز بسیار مشکل است، بهترین کار پیشگیری با واکسیناسیون می‌باشد. درصورتی که بیش از 10 سال از تاریخ آخرین واکسن مصدوم گذشته باشد، باید هم واکسن کزاز و هم پادتن ضد کزاز تزریق کند.  

زخمهای بسته  

زخم بسته عبارت است از صدمه و ضایعه دیدن بافتهای داخلی بدن ، بدون اینکه راه ارتباطی به بیرون و سطح بدن داشته باشند. این زخمها معمولا نتیجه تحت فشار قرار گرفتن بوسیله اشیاء سنگین می‌باشد.
در این نوع زخم احتمال دارد، اعضا داخلی نرم و توخالی پاره شده و یا له شوند و نیز استخوانها دچار شکستگی شوند بدون این که از بیرون قابل دید باشند. زخم بسته از یک کوفتگی زیر پوستی ساده تا پارگی و سوراخ شدگی اعضا داخل بدن متغیر است. به عنوان مثال له شدگی یا پارگی کبد ، ریه و یا طحال و ... می‌تواند به صورت کوفتگی روی پوست آن قسمت و یا حتی بدون علایم قابل دید (آسیبهای مخفی) اتفاق بیافتد.  

انواع زخم بسته   

• زخمهای کوفتگی (کوبنده): ضربه غیر برنده به بدن می‌تواند باعث له شدن و جداشدن لایه‌های عمقی‌تر پوست و نسوج زیر جلدی شود بدون این که خونریزی قابل روئیت باشد. در اثر آسیب دیدگی سلولها و عروق خونی مایع و خون در نسج آسیب دیده زیر پوست تجمع پیدا می‌کند و باعث ایجاد تورم و درد می‌شود و به رنگهای سیاه ، آبی و یا کبود مشخص می‌گردد. مانند خوردن چکش روی ناخن و غیره. تجمع موضعی خون در داخل بافتها را هماتوم گویند.

• زخمهای له شده (له شدگی): در اینجا دیواره زخم نامنظم و خونریزی زیاد است و التیام به کندی صورت می‌گیرد. در صورتی که ضربه بسیار شدید باشد احتمالا علاوه بر آسیب وسیع به نسج نرم شکستگی هم به همراه دارد. این گونه مصدومین اگر له شدگی شدید داشته باشند معمولا علائم شوک هیپوولمیک یا شوک ناشی از کاهش حجم خون را نشان خواهند داد.  

 

  

کمکهای اولیه در زخمهای بسته  

کوفتگی شایعترین نوع زخم بسته است که نیازبه کمکهای اولیه سریع ندارد. ولی اگر این کوفتگی در نقاط حساس و حیاتی بدن همچون گردن ، شکم و پهلوها باشد نیار به بررسی بیشتر دارد. چرا که ممکن است اعضاء نرم زیر این قسمتها دچار آسیب و پارگی شده باشند و خطرات بیشتری و مهمتری فرد را تهدید کند. لذا بهترین اقدام برای اینگونه افراد انتقال به مرکز درمانی جهت معاینه کامل می‌باشد. البته قبل از انتقال درصورت نیاز درمان شوک (درصورت وجود علایم شوک) برای مصدوم باید انجام گیرد.
علایم شوک شامل رنگ پریدگی صورت ، سرد شدن دست و پا ، تنفس سریع ، نبض بسیار سریع و ضعیف و فشارخون پایین می‌باشد.  

عوارض و آثار سوء زخمها  

• عفونت: ورود و رشد ونمو میکروبها را در زخم ، عفونت گویند. اگر زخم پس از 48 ساعت کاملا بهبود نیافت احتمالا به علت ورود گرد و غبار نسوج مرده و میکروبهایی که در زخم مانده عفونی شده است. علائم عفونت شامل حرارت بالا و تب ، تورم و قرمزی اطراف زخم ، ازدیاد درد و سوزش زخم و در نهایت در زخمهای کثیف یا زخمهای عمیق ، عفونت کزاز می‌باشد.

• از دست دادن مایعات بدن: آسیب وسیع به نسج نرم می‌تواند در صورت عدم خونریزی به شوک بینجامد و نهایتا به تخریب سلولی منتهی شود که این امر باعث از دست دادن مقادیر زیادی مایع داخل سلولی و خارج سلولی می‌گردد.

• آسیب به احشاء داخلی: ضربات (غیر برنده) به سینه و شکم یا لگن می‌تواند باعث آسیب شدید داخلی (ریه‌ها ، شکم ، مغز و قلب) شود.

• ناتوانی و تغییر شکل محل آسیب دیده: آسیبهای شدید به پوست، عضلات ، اعصاب یا رگهای خونی

آشنایی  

اگر زخم پس از 48 ساعت کاملا بهبود نیافت احتمالا زخم عفونی شده است. میزان بروز عفونت زخم در زخم‌های تمیز و بدون ضربه و آلودگی حدود 14 درصد می‌باشد و هر چه آلودگی بیشتر باشد میزان بروز عفونت بالا می‌رود. 
 

فاکتورهای موثر بر عفونت زخم  

آلودگی باکتریایی ، مدت عمل در مورد زخم‌های جراحی ، وجود هماتوم ، وجود جسم خارجی ، وسعت آسیب بافتی ، سن بیمار (میزان عفونت زخم در افراد مسن حدود 3-2 برابر جوانان است.) ، وجود بیماری مزمن (مانند نارسایی کلیه ، دیابت و ...) ، سوء تغذیه ، مصرف کورتون و داروهای شیمی درمانی فاکتورهای مهم و موثر بر عفونت زخم می‌باشند.  

علایم  

تظاهرات بالینی زخم عفونی شامل درد (که به صورت غیر معمولی شدید یا طول کشیده است)، گرمی ، تورم و قرمزی اطراف زخم می‌باشد. تب بالای 39 درجه و تپش قلب نیز ممکن است دیده شود.  

پیشگیری  

آلودگی زخم در اتاق عمل از محیط جراحی مانند روده پاره شده کسب می‌گردد ولی تمام زخم‌های حاوی باکتری دچار عفونت نمی‌شوند. عفونت زخم را می‌توان به روشهای زیر کاهش داد:

1- آماده سازی پوست قبل از جراحی و کوتاه کردن موهای محل عمل
2- دادن آنتی‌بیوتیک
3- حفظ دمای بدن حین عمل
4- تخلیه چرک و عوامل عفونتی از محل زخم

  

 درمان  

درمان عفونت زخم به میزان تخریب بافتی و نوع عفونت بستگی دارد. یک تجمع ساده مواد چرکی در داخل پوست و بافت زیر جلدی از طریق باز کردن برش جراحی درمان می‌شود. در صورتیکه عفونت زخم به قسمت‌های عمقی‌تر پوست نفوذ کرده باشد و یا عامل میکروبی خطرناک باشد که باعث تخریب پنهانی بافت زیر جلدی شود، باز کردن زخم و برداشتن بافت خراب شده توسط جراح و تجویز آنتی‌بیوتیک طولانی الزامی می‌باشد.

  

هماتوم زخم  

عبارت از تجمع خون در اطراف زخم که با درد و تورم بنفش رنگ زخم مشخص می‌شود و محیط مناسبی برای رشد باکتریها و عفونت زخم است و مانعی در برابر قرار گیری لبه‌های زخم در کنار هم می‌باشد که باعث بد جوش خوردن لبه زخم می‌شود. درمان آن هم با تخلیه از طریق باز کردن زخم است.

  

 پیشگیری از کزاز در زخم‌ها  

در زخم‌های آلوده به کثافت ، مدفوع ، خاک یا بزاق ، زخم‌های ناشی از سوراخ شدگی و کندگی و زخم‌های گلوله و سوختگی ، در صورتی که بیش از 5 سال از آخرین دوز واکسن کزاز گذشته باشد باید فرد واکسن کزاز تزریق کند. و اگر تا آن سن هیچ واکسن کزازی دریافت نکرده باشد باید ایمونوگلوبین کزاز نیز تزریق کند. در صورت زخم تمیز ، اگر از آخرین واکسن آنها بیشتر از 10 سال گذشته باشد، تزریق واکسن کزاز توصیه می‌شود.

قرار دادن پوشش حفاظتی مناسب بر روی زخم را پانسمان می‌گویند که باید حدالامکان استریل باشد. زخمهای باز در اکثر موارد خونریزی می‌کنند و به علت باز بودن آنها و احتمال عفونی شدنشان نیاز به پانسمان و بانداژ دارند.

  

 اهداف پانسمان  

پانسمان به منظور حفاظت زخم از هر گونه صدمه احتمالی در طول التیام ، جلوگیری از ورود میکروب به داخل زخم و آلودگی و عفونت زخم ، جذب ترشحات زخم و کنترل خونریزی انجام می‌شود.

  

وسایل موردنیاز برای پانسمان  

گاز یا تنزیب استریل ، پنبه استریل ، پد (از لایه‌هایی از پنبه و گاز یا پارچه دیگری که قدرت جذب ترشحات را دارد، تشکیل شده است) باند نواری و چسب ، قیچی ، پنس و مواد ضد عفونی کننده. به جای گاز می‌توان از پارچه خانگی تمیز و غیر پرز دار استفاده کرد. ولی مواد پرز دار و کرکدار (مثلا پنبه) ، نباید مستقیم روی زخم گذاشته شود چون رشته‌ها ممکن است به داخل زخم نفوذ کنند. کلیه وسایل پانسمان حدالامکان بلاید استریل باشد. بعضی از وسایل را می‌توان بوسیله جوشاندن در آب به مدت 10 تا 20 دقیقیه از زمان شروع جوش استریل کرده و یا لوازم فلزی را بوسیله شعله آتش می‌توان ضدعفونی کرد. برای ضدعفونی پارچه‌های که در دسترس است می‌توان با اطو کشیدن کار استریل کردن را انجام داد.

 

  

قاعده عمومی پانسمان و طرز انجام کار  

• قبل از شروع پانسمان ابتدا باید دستها و زیر ناخن ها را با آب و صابون شستشو داد. و پس از آن درصورت امکان ، کمی الکل سفید به دستها مالید. هنگام پانسمان از سرفه و عطسه بر رویزخم و یا صحبت کردن جلوگیری کنید.
• برای ضد عفونی کردن زخم از بتادین استفاده کنید. در مورد زخمهای آلوده قبل از ضدعفونی باید شستشوی زخم با سرم شستشو و در صورت نبود، با آب معمولی یا آب نمک (محلول را می‌توان با 9 گرم نمک باضافه 1 لیتر آب جوشیده تهیه کرد) انجام شود.

• در ضدعفونی زخم ، پنبه آغشته به بتادین از مرکز به سمت خارج به صورت دورانی کشیده شود و پنبه‌ای که به اطراف زخم کشیده می‌شود نباید دوباره بر روی زخم مالیده شود.
• پانسمان باید به اندازه‌ای باشد که کاملا زخم و اطراف آنرا بپوشاند.

• و پانسمان باید جذب کننده باشد، چون اگر عرق پوست نتواند بخار شود پوست اطراف زخم مرطوب خواهد ماند و محیط مناسبی برای رشد باکتریها بوجود می‌آید که از بهبود زخم جلوگیری کرده و یا به تعویق می‌اندازد.
• بانداژ را نباید بیش از حد شل یا سفت بست.
• نوک انگشتان دستها و پاها را باید باز گذاشت (برای برری آگاهی از خونرسانی نوک انگشتان)

  

پانسمان فشاری 

  

در بریدگیهایی که خونریزی شدید دارند می‌توانیم با استفاده از پانسمان فشاری خونریزی را بند بیاوریم پانسمان فشاری عبارتست از قرار دادن یک گاز استریل (یا پارچه) بر روی زخم و استفاده از چسب به شکلی که گاز کاملا بر روی زخم فشرده شود و سبب بند آمدن خون شود.

 

 

پانسمان باز 

  

در زخمهایی مانند زخم سوختگی و … پس از شستشوی زخم و استفاده از پماد و داروی مناسب ، روی آن پوشیده نمی‌شود. پانسمان مرطوب هم به این نوع پانسمان گفته می‌شود. 
  

از بین رفتن تداوم استخوانی را که در اثر عوامل مختلف پیش می‌آید را شکستگی گویند. عللی که منجر به شکستگی می شوند عبارتند از: ضربه ، انقباض ناگهانی عضلات و حرکات شدید و سریع و بیماریهای مختلف.

  

اقسام شکستگی 

  

شکستگیها را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:  

• شکستگی ساده (بسته): هر گاه قطعات شکسته شده به خارج از بدن راه نیابند آن را شکستگی بسته گویند. در اینجا قطعات استخوان شکسته داخل پوست قرار گرفته و ایجاد زخم و خونریزی نکرده است.

• شکستگی باز (مرکب): در این گونه شکستگیها علاوه بر شکستگی استخوان زخم هم وجود دارد و سر استخوان شکسته پوست و عضلات را سوراخ کرده بیرون می‌آید در شکستگی باز احتمال خونریزی شدید و عفونت وجود دارد که نیاز به مراقبت بیشتری است.

• شکستگیهای چند گانه: در این شکستگی استخوان به قطعات زیادی تقسیم می‌شود که ممکن است این شکستگی باز یا بسته باشد.

 

 

علائم و نشانه‌های شکستگی 

  

• درد شدید در محل شکستگی: درد ، شایعترین علامت در شکستگیها می‌باشد. درد معمولا محدود به نقطه شکستگی است و با فشار بر روی آن بیشتر می‌شود. درد با حرکت دادن عضو آسیب دیده نیز شدیدتر می‌شود.
• محدودیت حرکت:همچنین سبب محدودیت حرکت اندام می‌شود و مصدوم قادر به حرکت دادن عضو آسیب دیده نمی‌باشد.

• تورم همراه با کبودی: در ناحیه شکستگی.

• تغییر شکل عضو آسیب دیده: در صورتی که استخوان از هم جدا شده باشد عضو آسیب دیده در مقایسه با عضو قرینه سالم خود کوتاهتر از معمول به نظر می‌رسد.

• تغییر رنگ یا تغییر دمای پوست: به دنبال نشت خون از رگها ، پوست اطراف محل آسیب‌دیدگی ابتدا قرمز و بعد از چند ساعت کبود می‌شود.

• شوک: در صورتیکه شکستگی استخوانهای ران ، لگن و قفسه سینه وجود داشته باشد، باید به علائم شوک ناشی از خونریزی داخلی توجه داشته باشیم. گاهی نیز خونریزی از شکستگیها باز آن قدر شدید است که باعث شوک و در نهایت مرگ مصدوم می‌شود.

لزوما تمام علائم گفته شده ممکن است وجود نداشته باشد و شدت علائم نیز متغیر است.

 

 

عوارض شکستگیها 

  

عوارض تهدید کننده جان مصدوم  

از مهمترین شکستگیهای بدن از نظر ایجاد عوارض و خطر می‌توان شکستگی جمجمه ، گردن ، ستون فقرات و دنده‌ها را نام برد.

• شکستگی ممکن است سبب پاره شدن یک رگ بزرگ و خونریزی شدید از شکستگی شود که باعث شوک و در نهایت مرگ مصدوم می‌شود. مثلا:
  • شکستگی دنده (مثلا در اثر ضربه شدید فرمان به قفسه سینه) سبب پارگی قلب یا ریه یا عروق بزرگ داخل قفسه سینه و خطر مرگ بشود.
  • شکستگی استخوان لگن سبب خونریزی شدید داخلی و شوک و مرگ بشود.

 

  

عوارض تهدید کننده سلامت عضو 

  

• شکستگی استخوان ممکن است سبب آسیب به اعصاب و عروق خونی (رگها) (بصورت پاره شدن یا گیر افتادن آنها در بین قطعات شکسته) و سپس نرسیدن خون به آن عضو و در نتیجه منجر به قطع عضو آسیب دیده شود. این عوارض اگر به موقع تشخیص داده نشوند و به آنها توجه نشود عضو آسیب دیده به طور جدی در معرض خطر قرار می‌گیرد. عفونت و سیاه‌شدگی استخوان نیز از عوارض دیگر ، در موضع آسیب دیده می‌باشد که بیشتر در شکستگیهای باز دیده می‌شوند.

  

علائم آسیب به اعصاب و رگها در عضو آسیب دیده   

درد شدید که مهمترین علامت انسداد رگ است. ، از بین رفتن نبض اندام در قسمت پایینتر از محل شکستگی در دست وپا ، رنگ پریدگی و سرد شدن اندام مبتلا که نشانه نرسیدن خون است و بی‌حسی یا حتی فلج در صورت آسیب عصب.

 

 

کمکهای اولیه در شکستگیها 

 

• بررسی علائم حیاتی بیمار و همچنین کنترل مجاری تنفسی و ضربان قلب و خونریزی. توجه کنید که در هر مصدومی ابتدا یک ارزیابی اولیه از علائم حیاتی و حال عمومی وی به عمل آورید و سپس به بررسی شکستگیها بپردازید.
• اگر مصدوم بیهوش نیست در مورد نحوه آسیب دیدگی از وی سوال کنید. پاسخ او به شما کمک می کند تا محل و شدت ضایعه را تخمین بزنید.
• در برسی شکستگی ابتدا ناحیه سر و جمجمه ، سپس ستون فقرات و در انتها اندامها باید مورد بررسی قرار گیرد. در شکستگی اندامها نبض را در پایینتر از محل ضایعه کنترل کنید.

• در مواجهه با بیمار بیهوش همیشه باید فرض بر این باشد که یک ضایعه گردنی یا کمری (شکستگی ستون فقرات) وجود دارد. چون یکی از مهمترین و حساسترین شکستگیها می‌باشد که در صورت عدم دقت لازم ، حداقل آسیب وارده ، فلج می‌باشد.

• در صورتی که شکستگی باز و همراه خونریزی باشد، باید پانسمان ساده انجام داد و از برگرداندن استخوان بیرون زده اجتناب کرد.
• عضو آسیب دیده در حد امکان نباید حرکت داده شود.
• باید از کمترین امکانات بهترین استفاده را جهت ثابت کردن عضو آسیب دیده به عمل آورد (روشهای بانداژ و آتل‌بندی).
• در اولین فرصت بیمار را به مراکز درمانی منتقل کنید.  

ضربه‌ها و تصادفات شایعترین عامل مرگ و میر کودکان ، نوجوانان و بالغین جوان می‌باشد. در اکثر موارد تصادف با وسائل نقلیه و سقوط از بلندی ، مغز و نخاع مصدوم دچار آسیب می‌شود.

ضربه سر 

   

ضربه سر را عملا می‌توان به دو بخش تقسیم نمود:

• ضربه جزئی که منجر به شکافتن پوست سر ، کوفتگی و یا خراشیدگی پوست شده و اغلب با گیجی موقت همراه است.
• ضربه شدید که عواقب آن صدمه دیدن جمجمه و بیهوشی طولانی است. اگر شکستگی جمجمه یا ضربه سر باعث پارگی رگهای مغز یا پرده‌های مغزی شود خطرناک خواهند بود، چون پارگی اینها سبب خونریزی مغزی و هماتوم (جمع شدن خون) در بالا یا پایین پرده مغزی (اپیدورال و ساب‌دورال) می‌گردد، که از موارد اورژانس پزشکی است و باید جراحی شوند.

 

 

علائم شکستگی جمجمه و ضربه مغزی 

 

• بیهوشی(در ضربه‌های شدید):بیهوشی بدین معنا است که احتمالا بافتهای مغزی به علت تورم و یا خونریزی صدمه دیده‌اند. طول مدت بیهوشی بطور تقریبی با شدت ضربه متناسب است. بنابراین اگر مدت بیهوشی کوتاه بود می‌توان گفت که صدمه جدی به مغز وارد نشده است.
• سردرد و سرگیجه شدید
• تهوع و استفراغ
• خونریزی و یا خروج مایع شفاف و سفید از گوشها ، بینی ، دهان و یا چشمها علامت شکستگی جمجمه است.
• عدم پاسخ به نور و یا گشادی مردمک نشان دهنده آسیب حتمی مغز است.
• کبودی دور چشم و پشت گوش نیز از علائم شکستگی استخوان کف جمجمه می‌باشند.

 

 

تشخیص  

تشخیص ضربه مغزی و خونریزی مغزی بدنبال شکستگی جمجمه با علائم بالینی و تشخیص قطعی با سی‌تی‌اسکن (CT scan) است.
در هماتوم اپیدورال بیمار بعد از ضربه دچار بیهوشی موقت می‌شود و بعد ممکن است در فاصله‌ای هیچ علامتی نداشته باشد به همین سبب لازم است در هر بیماری که بدنبال ضربه به سر دوره‌ای از بیهوشی داشته است، سی‌تی‌اسکن انجام شود.

 

 

کمکهای اولیه  

• در شکستگی جمجمه ابتدا جلوی هرگونه خونریزی آشکار را بگیرید. در اغلب موارد خونریزی پس از ده دقیقه متوقف می‌شود. سپس مصدوم را با دقت معاینه کنید.
• اگر تنفس مصدوم راحت است او را به پشت بخوابایند به طوری که سر و شانه‌های او بالاتر قرار بگیرد.
• در صورتیکه خونریزی از گوش مشاهده شود مصدوم را به طرف همان گوش خم نمایید.
• ناحیه ای از جمجمه را که دچار شکستگی شده پانسمان کنید.
• اگر تنفس بیمار با ناراحتی انجام می‌شود، بیمار را به پهلو بخوابانید و از باز بودن راههای تنفسی وی اطمینان حاصل کنید.
• بیمار را با احتیاط کامل با برانکارد سریعا به مراکز درمانی منتقل کنید.

شکستگی ستون فقرات همیشه به عنوان یک صدمه وخیم شناخته می‌شود و برخورد با آن کاملا باید با دقت انجام شود، زیرا ممکن است آسیب به نخاع را همراه داشته باشد. بعد از سقوط ، احساس هر گونه درد در پشت به هنگام نشستن و نیز ملاحظه هر گونه جراحت آشکار در این نواحی را باید به منزله شکستگی مهره‌ها تلقی نمود مگر آن که خلاف آن ثابت شود. افتادن جسم سنگین روی پشت و یا سقوط از بلندی به طوری که ستون فقرات با جسمی برخورد کند یا روی باسن یا جفت پاها افتاده باشد و یا سقوط بر روی سر ، مثل شیرجه رفتن در استخر ، می‌تواند باعث شکستگی ستون فقرات شوند.

 

 

علائم شکستگی  

• درد ناحیه آسیب دیده یا درد شدید بر روی مهره شکسته در هنگام لمس ستون مهره‌ها.
• بی‌حرکتی در دستها یا پاها.
• بی‌حسی در نواحی خاصی از بدن.

 

 

آسیب نخاعی  

عارضه خطرناک شکستگی ستون فقرات عبارت است از آسیب رسیدن به نخاع و اعصاب نخاعی که به علت فشار قطعات شکسته استخوان یا به علت دررفتگی مهره‌ها و یا خونریزی ایجاد می‌شود. آسیب نخاعی و اعصاب آن سبب اختلالات حسی و حرکتی و فلج در قسمت زیر ناحیه آسیب دیده می‌شود.

برای اطمینان از شکستگی مهره‌ها، وسیله‌ای نوک تیز را به آرامی به کف پاها می‌کشیم، در صورتیکه مصدوم عکس‌العملی نشان ندهد و حرکت شیئ را در هیچکدام از پاهایش حس نکند، دلیل آسیب به اعصاب کمر است. و برای اطمینان از شکستگی مهره‌های گردن ، همین را در مورد دستهای او انجام می‌دهیم، عدم حس شیئ ، دلیل قطع شدن و آسیب نخاعی و صدمه اعصاب در ناحیه گردن است.
در صورت قطع نخاع بوسیله قطعه شکسته مهره ، نخاع هیچوقت ترمیم نخواهد شد و مصدوم تا آخر عمر از سطح شکستگی به پایین فلج خواهد شد. بنابراین روش برخورد اولیه با مصدوم خیلی حیاتی است. 
  

کمکهای اولیه  

• مصدوم را در وضعیت خوابیده و بی‌حرکت قرار دهید.
• مصدوم را گرم نگه دارید.
• هرگاه شکستگی از ناحیه گردن به پایین ستون فقرات باشد، جهت بیحرکت نمودن ستون فقرات از آتل تمام قد استفاده نمایید.
• وسط پاها را تا بالا پنبه یا پد بگذارید و با بانداژ پاها را در قسمتهای مختلف محکم ببندید.
• با بانداژ پهن ، زانوها و رانها را محکم نمایید.
• مصدوم را حداقل 4 نفره حدود 20 سانتیمتر از روی زمین بلند کنید و روی آتل تمام قد قرار دهید.
• نقاط گود بدن را با پنبه یا پارچه پر کنید و بوسیله باند ، بدن را به آتل محکم ببندید.
• بیمار را توسط برانکارد سفت و محکم در وضعیتی که راه تنفس او باز باشد به مراکز درمانی انتقال دهید.

 

 

شکستگی مهره های گردن  

هر گاه مهره‌های گردن دچار ضربه شدید شود، شکستگی مهره‌های گردن به وجود خواهد آمد.

• در شکستگی مهره‌های گردن
  • به مصدوم اجازه ندهید سر خود را خم کند یا بچرخاند.
  • سر و گردن مصدوم را در یک خط قرار دهید بطوری که صورت وی به طرف بالا باشد.
  • از یک آتل که تا ناحیه کمر ادامه داشته باشد، استفاده نمایید و زیر گردن مصدوم را با پنبه یا پارچه بپوشانیذ. سپس آتل را به وسیله سه باند به نحوی ببندید که یک باند به پیشانی و یک باند دیگری در ناحیه کتفها و یکی در انتهای آتل (کمر) قرار بگیرد و با پد یا پارچه فضای خالی بدن را پر کنید.  

شکستگی لگن خاصره معمولا در اثر ضربه مستقیم همراه با فشار به لگن خاصره ایجاد می‌شود. اما گاهی نیز بر اثر نیروی غیر مستقیم ایجاد می‌گردد. به عنوان مثال در تصادفات رانندگی زمانی که زانوی شخص به داشبورد اتومبیل می‌خورد، نیروی زیادی به سر استخوان ران وارد می‌شود که می‌تواند باعث شکستگی لگن شود.

  

عوارض شکستگی لگن خاصره  

از عوارض عمده شکستگی لگن خاصره ، آسیب به احشاء (از جمله مجاری ادراری و مثانه ، رکتوم یا واژن) و خونریزی داخلی می‌باشد که ممکن است مصدوم مقدار زیادی خون از دست بدهد. مصدوم حتی ممکن است تا 4 لیتر خون از دست بدهد و همین سبب شوک و مرگ مصدومین بشود. میزان مرگ و میر به ویژه در شکستگی باز لگن خاصره ، بسیار بالا است.

 

 

علائم  

• نشانه‌های عوارض شکستگی
• درد و حساسیت در ناحیه باسن و کشاله ران که بر اثر حرکت ، بیشتر می‌شود.
• مصدوم به حالت خوابیده به پشت با وجود اینکه سالم به نظر می‌رسد قادر به نشستن یا برخاستن نیست و پای سمت آسیب دیده معمولا به سمت بیرون چرخیده است.
• اگر مثانه یا مجاری ادراری آسیب دیده باشند مصدوم میل شدیدی به دفع ادرار دارد و اگر ادرار کند ممکن است آغشته به خون باشد.
• در صورت خونریزی داخلی یا خارجی علائم و نشانه‌های شوک مانند افت فشار خون و تند شدن نبض و ... ممکن است وجود داشته باشد.

 

 

کمکهای اولیه 

  

• مصدوم را به پشت بخوابایند به طوری که پاهایش کشیده باشد و یا اگر برای مصدوم راحتتر است کمی پای او را خم کنید و یک پتوی تا شده زیر زانوهایش قرار دهید.
• اگر مصدوم میل به دفع ادرار داشت، با این کار مخالفت کنید زیرا ادرار ممکن است به بافتها راه پیدا کند.

• دو باند پهن ، دور لگن خاصره ببندید:اول باند پایینی ، بطوری که نیمی از باند دوم روی نیمی از باند اول را بپوشاند. آن گاه آن را در پهلوی قسمت سالم گره بزنید و به اندازه کافی بالشتک نرم یا پنبه بین زانوها و قوزکهای پا بگذارید.
• دور قوزک پا را به شکل هشت لاتین باند پیچی نمایید و یک باند دور زانوها ببندید و آن را در طرف سالم گره بزنید.

• از یک آتل که از ناحیه کمر تا زیر زانوها را در بر بگیرد، استفاده کنید و نقاط گود بدن را پنبه و یا پارچه گذاشته ،آتل‌بندی کنید.
• جهت جلوگیری از خطر بروز شوک به مصدوم سرم وصل کنید و در صورت بروز شوک اقدامات لازم را انجام دهید.
• مصدوم را با حداقل حرکت با برانکارد به بیمارستان منتقل نمایید.

آتل وسیله‌ای است که برای بی‌حرکت کردن عضو آسیب دیده (شکسته ، دررفته یا ضرب دیده) استفاده می‌گردد. این وسیله انواع و اشکال مختلف دارد. چنانچه آتل پیش ساخته (فلزی) در دسترس نبود، از چوب دستی ، تخته ، مجله یا روزنامه که به صورت لوله در آورده باشید، هم می‌توانید به عنوان آتل استفاده نمائید.

  

انواع آتل  

انواع آتل عبارتند از: آتل خشک (مثل یک تکه چوب یا صفحه فلزی) ، آتل نرم مثل بالش یا ملحفه چندلا شده ، آتل کششی و آتل بادی یا پلاستیکی (از بازوبند فشارسنج یا لباس ضد شوک بادی و وسایل شبیه آن نیز می‌توان به عنوان آتل بادی استفاده کرد.)

 

 

قوانین آتل‌بندی 

 

• باید مطمئن بود که اولا آتل سالم بوده و ثانیا فاقد زوائد ایجاد ضایعه (مثل زائده‌های تیز یا میخ) باشد.
• آتل باید به قدر کفایت بلند باشد که نه تنها عضو شکسته ، بلکه مفاصلی را که در بالا و پایین شکستگی قرار دارند، را نیز بی‌حرکت نماید.

• پس از گذاردن آتل لازم است قسمتهایی را که بین آتل و عضو خالی مانده‌اند، بوسیله پنبه و یا پارچه پر کنید، سپس بوسیله باند و یا در صورت نبودن آنها با طناب ، دستمال کراوات و غیره ثابت و محکم ببندید.
• در آتل‌بندی باید از انتهای اندام به ابتدای آن بانداژ شود.

• قبل و بعد از آتل‌بندی نبض عضو شکسته مورد بررسی قرار گیرد تا اگر در طی آتل‌بندی مسیر گردش خون بسته شده، مشخص گردد.
• در مورد آتلهای بادی بطور مداوم باید فشار هوای داخل آتل کنترل شود.
• داخل آتل فلزی را پنبه یا پارچه گذاشته و عضو مربوطه را داخل آن می‌گذاریم.

 

نحوه آتل‌بندی در شکستگیهای قسمتهای مختلف بدن  

 

 

در صورت وجود آتل‌های فلزی پیش ساخته که برای هر عضوی مخصوص ساخته شده از آنها استفاده می‌کنیم و در غیر اینصورت:

 

 

آتل برای کف دست یا انگشتان 

 

1- از یک قطعه تخته یا مقوای کلفتی به بزرگی وسعت کف دست استفاده کرده، کف دست را روی آن می‌گذاریم، توسط چند باند دست را روی این آتل ثابت کرده و بعد دست را توسط باند سه گوش وبال گردن می‌کنیم (از گردن آویزان می‌کنیم).

 

 

آتل برای شکستگی ساعد  

در حالت وجود 2 تخته یکی را از داخل و یکی را از خارج می گذاریم، طوریکه از کف دست تا انتهای آرنج را بپوشاند و بعد آنرا با 3 باند ، یکی روی دست ، دومی را بین مچ و محل شکستگی و سومی را بین آرنج و شکستگی می‌بندیم تا عضو شکسته حرکت نکند. و بعد دست را وبال گردن می‌کنیم.

 

 

آتل برای شکستگی بازو 

 

مثل شکستگی ساعد آتل گرفته و دست را وبال گردن می‌کنیم بعد بازو را با دو باند بلند به سینه می‌بندیم برای بی‌حرکتی بیشتر. همچنین می‌توانیم به جای تخته زیر بازو یک بالشتک کوچکی گذاشته و بعد دست را به سینه ثابت کنیم.

 

 

آتل برای شکستگی آرنج  

 

در حالتی که مصدوم می‌تواند آرنج خود را خم کند، آتلی شکل L درست می‌کنیم و بعد آتل‌گیری کرده و با باند می‌بندیم و دست را وبال گردن می‌کنیم. در حالتی که مصدوم نمی‌تواند آرنج را خم نماید، دست را در امتداد بدن قرار داده و زیر دست را پد (بالشتک) و یا پارچه قرار می‌دهیم و بعد با باند پهن و بزرگی دست را به بدن می‌بندیم.

 

 

طرز بستن شکستگی دنده‌ها  

زیر بازوی طرف شکستگی پد گذارده و بعد باوز را به سینه می‌بندیم.

  

 

آتل برای شکستگی اندام تحتانی (پا)  

برای شکستگی ساق پا به دو طریق می‌توانیم آتل‌بندی یا بی‌حرکت کنیم:

• نوع اول با استفاده ازپای سالم: پای سالم را بغل پای مصدوم قرار داده و توسط چهار باند به هم می‌بندیم. باندها به ترتیب روی مچ پا ، پایین زانو ، بالای زانو و بالای ران بسته می‌شوند.
• نوع دوم با استفاده از یک یا 2 تخته بلند که از پاشنه پا تا انتهای پا بلندی داشته باشد.

در شکستگی زانو تخته آتل باید به بلندی اندازه تمام پا باشد. زیر زانو و مچ پا را با گذاشتن پد و یا پارچه پر می‌کنیم تا پا در یک سطح قرار بگیرد.

برای شکستگی استخوان ران یک قطعه تخته که درازای آن از پاشنه پا تا بالای کمر باشد و پهنای آن بحدی باشد که بدن مصدوم روی آن قرار بگیرد را زیر مصدوم می‌گذاریم و بعد می‌بندیم.

در شکستگی ستون فقرات نیز می‌توان بطریق فوق عمل کرد. فقط در اینجا آتل باید تا زیر گردن ادامه داشته باشد. در اوژانسها آتلهایی بنام آتل ضایعات نخاعی برای اینها استفاده می‌شود.

در شکستگی لگن خاصره پاها را به هم می‌بندیم (از مچ پا ، بالا و پایین زانو و لگن بیمار بالا و پایین شگستگی) و زانوها را کمی بالاتر قرار می‌دهیم (با گذاشتن پتو یا وسیله دیگر زیر زانوها).

 

  

کاربرد دیگر آتل 

  

• غالبا آتل‌بندی و بی‌حرکت کردن عضو دچار شکستگی که خونریزی هم دارد، باعث قطع خونریزی می‌شود. علت این است که پس از آتل‌گیری و بی‌حرکت نمودن عضو مجروح لبه‌های تیز استخوانهای شکسته شده در سر جای خود قرار می‌گیرند و بیشتر از این به رگهای خونی موضع جراحت صدمه نمی‌رسانند.

• از آتلهای بادی برای کنترل خونریزیهای داخلی و خارجی دست و یا پا ، نیز می‌توان استفاده کرد، حتی اگر دچار شکستگی هم نباشند. عمل این آتل به صورت اعمال فشار مستقیم است. معمولاً اینها در مواقعی موثر واقع می‌شوند که یک جراحت حاد ، تمام عضو مجروح را تحت فشار قرار دهد. از آنجایی که این آتل‌ها از طریق دهان باد می‌شوند، لذا فشاری که ایجاد می‌کنند محدود است و ممکن است در کنترل خونریزی سرخرگی ناموفق باشد.

زلزله

 

زلزله پدیده ای طبیعی است و رخ داد آن امری اجتناب ناپذیر است. زلزله لرزش ناگهانی وسریع زمین است که  بدون هیچ هشدار قبلی  در هر زمان از شبانه روز روی می دهد. زمین لرزه در یک منطقة پرجمعیت باعث کشته و مجروح‌شدن شمار زیادی از انسان ها و نیز واردآمدن خسارت های  بسیاری می‌گردد. هرچند در زمان وقوع زلزله هیچ ضمانت ایمنی وجود ندارد لیکن شناسایی بموقع مناطق پرخطر و نیز برنامه‌ریزی جهت آمادگی لازم می‌تواند باعث نجات جان افراد و بطوراخص کاهش جراحت‌ها و خسارات  ناشی از آن شود.   اقدامات قبل از وقوع زلزله  زلزله اغلب بدون اطلاع قبلی و غیر منتظره و آنی  رخ می‌دهد. لذا شناسایی مناطق آسیب پذیر  و همچنین برنامه‌ریزی و آموزش برای به حداقل  رساندن آسیب پذیری جوامع انسانی، امری ضروری تلقی می شود. مقاوم‌سازی سقف و فونداسیون‌ها، محکم‌کردن روشنایی‌ها به سقف و رعایت آیین نامه های مقاوم سازی ساختمان باعث کاهش اثر ومیزان خسارت های احتمالی زلزله  می‌گردد.  شناسایی عوامل ایجاد کننده خطر اقدامات لازم برای رفع ویا کاهش آن قفسه‌ها را به دیوارها متصل ومحکم کنید. اشیاء بزرگ و سنگین تر را در قفسه‌های پایین‌تر قرار دهید. اشیاء شکستنی را در طبقات پایین کابینت  نگهدارید و درب آن را محکم ببندید. وسایل سنگین نظیر تابلوها و آینه‌ها را دور از محل خواب قرار دهید، و در جای خود مستحکم کنید . روشنایی‌ها را در محل خود  ثابت و محکم کنید. سیم کشی برق ساختمان و سیستم لوله کشی گاز را به صورت دوره ای برای عیوب احتمالی بررسی نمائیدچراکه خطرآتش‌سوزی وجود دارد. درصورت وجود آسیب و شکاف در سقف و دیوارهای خانه با یک کارشناس مشورت کنید.  محصولات قابل اشتعال مانند اسپری حشره‌کش را  در کابینت ها و قفسه های  پایینی قرار دهید.  شناسایی مکان‌های امن در داخل و خارج خانه  زیر مبلمان و اثاثیه محکم و سنگین نظیر یک میزکنار یک دیوار داخلی دوری از جاهایی‌که احتمال ریختن خرده شیشه وجود دارد مثلاً نزدیک پنجره‌ها، آینه‌ها، تابلوها و یا جایی‌که وسایل سنگین از قفسه ها احتمال سقوط دارد. درفضای باز: دوری از ساختمان‌‌ها، درخت‌ها، خطوط تلفن و برق،و پل‌های هوایی. اشیاء وملزوماتی را که در خارج از ساختمان قرار دارند، مانند کولرها، لوله های دودکش، گلدان ها و . . . در جای خود مستحکم کنید و آن ها را در اماکنی قرار دهید که خطر سقوط نداشته باشد. اشیاء و ملزوماتی راکه  احتمال سقوط دارند، در جای خود مستحکم کنید. درصورتی که نمی‌توانید کل ساختمان خود را بازسازی کنید دست کم اتاقی امن در خانه خود  بسازید. آموزش خود و اعضای خانواده  همه اعضای خانواده باید بیاموزند که چگونه جریان برق را قطع و شیرهای آب و گاز و نظایر آن را از محل اصلی ببندند. حداقل یکی از اعضاء خانواده باید با اصول و اقدامات  امداد وکمک های اولیه آشنا باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد زلزله  جمعیت هلال‌احمر منطقه خود و یا تلفن ندای امداد جمعیت    (147) تماس بگیرید. همراه داشتن وسایل ضرروری چراغ‌قوه با باتری یدک رادیو با باتری یدک جعبه کمک های اولیه و دستورالعمل استفاده (شامل باند و گاز استریل، مواد ضدعفونی کننده، پماد سوختگی و آنتی بیوتیک، آسپیرین، قیچی، قطره چشمی و داروهایی که با تجویز پزشک به طور منظم استفاده می کنید). دفترچه ای حاوی شماره تلفن های ضروری و مراکز امدادحداقل 4 لیتر آب را برای هر فرد در یک ظرف نشکن ذخیره کنید و هر چند وقت یکبار از نظر تازگی و بهداشتی بودن بررسی و تعویض کنید. مواد غذایی فاسد نشدنی به تعداد افراد خانواده برای مدت 3 روز (مانند غذای کنسرو شده، کمپوت، بیسکویت، مواد غذایی خشک) وسایل بهداشت شخصی (حوله، صابون، خمیردندان و مسواک، پودر شوینده، دستمال کاغذی و ...)  دربازکن ساده کارت‌های اعتباری، اسناد و پول نقددستکش وکفش‌های مناسبیک عدد چادر مسافرتی حداقل یک کپسول آتش نشانی در منزل داشته باشید و راه استفاده از آن را به همه افراد خانواده آموزش دهید. طرح یک برنامه ارتباط اضطراری در مورد آنچه که باید در هنگام وقوع زلزله انجام دهید فکر کنید. از آنجا که احتمال می‌رود اعضای خانواده در هنگام وقوع یک زلزله از هم جدا باشند (زمانی‌که بزرگترها در محل کار و بچه‌ها در مدرسه می‌باشند) باید ازقبل مکانی امن را برای جمع شدن اعضائ خانواده بعد از حادثه در نظر گرفته شده باشد. از یک دوست یا فامیل در خارج از شهر محل زندگی خود بخواهید که رابط اعضای خانواده باشد تا اعضا براحتی و در صورت نیاز با وی ارتباط برقرارکنند. مطمئن شوید که تمامی اعضای خانواده اسم، آدرس و شماره تلفن فرد رابط را دارند. به آمادگی افراد جامعه خود، خصوصاً همسایگان کمک کنید  اگرمی‌توانید در روزنامه‌ محلی‌ خود بخش ویژه‌ای را پیرامون اطلاعات موردنیاز به هنگام وقوع زلزله (به همراه  اطلاعات مربوط به شماره تلفن دفاتر اورژانس، جمعیت هلال‌احمر و بیمارستان‌ها) برای آگاهی عموم منتشر کنید. درمنزل هفته‌ای ‌یک‌بار وقوع زلزله فرضی را در خانه خود صحنه سازی نمائید و به کمک همه اعضای خانواده به شناسایی عوامل خطرساز بپردازید. با نمایندگان شرکت‌های آب، برق و گاز در مورد نحوة قطع این خطوط صحبت و مشورت کنید. تمرین ها را به صورت گروهی انجام دهید، تا بدین‌وسیله آموخته‌های خود را در مورد ساختمان، برنامه‌های تغییر و تبدیل در ساختمان، تحقیق و جستجوی خطرات احتمالی و درنهایت برنامه اضطراری خانواده و همسایگان را با هم بکارگیرید. به افراد خانواده خود پناهگیری را آموزش دهید.  اقدامات حین وقوع زلزله   فورا درجای امن پناه بگیرید . مراقب باشید که برخی زلزله‌ها در واقع پیش‌لرزه‌‌ هستند و زلزله عظیم‌تری ممکن است در راه باشد.  با گام های کوتاه قدم بردارید و تا زمانی‌که لرزش‌ متوقف شود وتا زمانی که  مطمئن شوید که خروج از محل مانعی ندارد، در داخل پنا هگاه بمانید.  اگر در داخل خانه هستید:   تا توقف لرزش‌ها در زیر یک میز محکم و سفت و یا سایر لوازم و اسباب داری فضای مناسب پناه بگیرید واز خود محافظت کنید. اگر بر اثر لرزش زلزله حرکت کردند پایه‌های آنهارا محکم با دست نگاه دارید و با آن حرکت کنید. اگر در نزدیکی شما مکان امن وجود ندارد، سر و صورت خود را با کمک بازوان بپوشانید و در یک گوشه به حالت چمباتمه ، بنشینید. خود را از معرض شیشه، پنجره‌ها، درب و دیوارهای بیرونی، کتابخانه، بوفه و روشنایی‌ها و هر چیزی که احتمال ریزش و سقوط دارد، دور نگهدارید. اگر در رختخواب هستید همانجا بمانید تا زمانی‌که لرزش‌ها متوقف شود. برای محافظت از خود یک بالش روی سر خود نگهدارید. البته اگر زیر لوستر و یا درجایی هستید که احتمال سقوط اشیا می‌رود به نزدیک‌ترین مکان امن بروید. تا زمانی‌که لرزش‌ها متوقف شود در داخل خانه بمانید، در صورت اطمینان از خانه خارج شوید. تحقیقات نشان داده‌است که بیشترین صدمات زمانی رخ می‌دهد که افراد سعی در تغییر موقعیت و یا خروج از ساختمان دارند. به یاد داشته باشید بعد از وقوع زلزله احتمال قطع جریان برق، از کار افتادن سیستم اعلان خطر آتش نشانی یا سیستم های آب پاش می رود. بهیچ وجه از پلکان و آسانسور استفاده نکنید. اگر در مکانی بیرون ازخانه هستید:  از کنار ساختمان‌ها، تیرهای برق و خطوط آب و برق و... دور شوید. به سرعت از خیابان و کوچه ها ی باریک خارج شوید. اگر در فضای باز هستید تا زمانی‌که لرزش‌ها متوقف شود همانجا بمانید. بیشترین خطر در بیرون ساختمان‌ها، درب‌های خروجی‌ و در کنار دیوارهای خارجی وجود دارد. بیشتر مصدومیت‌های ناشی از زلزله بواسطه ریزش دیوارها، وشکستن وخرد شدن شیشه‌ و سقوط اجسام رخ می‌دهد. اگر در فروشگاه، سینما و یا اماکن پر ازدحام هستید به جای هجوم بردن به سمت درهای خروجی به محل های امن بروید و حالت های مناسب بدن (نشستن و گرفتن سر در میان دست ها) را اتخاذ کنید.  اگر در یک وسیله نقلیه درحال حرکت هستید:  در یک مکان امن خودرو را متوقف کنید و در داخل آن بمانید. از نزدیک شدن به ساختمان‌ها، درخت‌ها، پل‌های عابر پیاده و خطوط آب و برق و.. خودداری کنید. با پایان لرزش با احتیاط به حرکت خود ادامه دهید، از حرکت در جاده‌، روی پل‌ و یا سراشیبی و دست‌اندازهایی که توسط زلزله آسیب‌دیده‌ بپرهیزید.   اگر در زیر آوار مانده‌اید:  کبریت روشن نکنید جلوی دهانتان را با یک دستمال کاغذی و یا یک پارچه بپوشانید. چنانچه درنزدیکی شما  دیوار یا لوله وجود داردضربات ممتدی به آن بزنید تا امدادگران بتوانند محل محبوس شدن شما را پیداکنند. اگر سوت همراهتان بود از آن استفاده کنید.   آخرین راه اینست که فریاد بزنید. هرچند فریادزدن باعث استنشاق مقدار زیادی گرد و خاک می‌شود. اقدامات بعد از وقوع زلزله مراقب پس لرزه‌ها باشید؛ پس‌لرزه‌هایی که بعد از زلزله به وقوع می‌پیوندد اغلب به شدت زلزله اصلی نیست اما باز هم می‌تواند مقاومت ساختمان‌‌ را کم کند.، بیشتر پس‌لرزه‌ها در اولین ساعات پس از وقوع زلزله اصلی بوقوع می‌پیوندد. از تلفن مگر در موارد اضطراری استفاده نکنید. برای کسب آخرین اطلاعات به تلویزیون یا رادیو گوش‌دهید و تنها برای موارد اضطراری از تلفن استفاده کنید. درب کابینت‌ها را با احتیاط بازکنید؛ مراقب اجسامی که احتمال سقوط دارند باشید. از مناطق آسیب‌دیده دورشوید، تنها زمانی به منزل خود بازگردید که از امنیت آن توسط مسئولین اطمینان پیدا کنید. اگر در مناطق ساحلی، زندگی می کنید از ساحل دور شوید. به افراد آسیب‌دیده یا گیرافتاده کمک‌کنید؛ مساعدت و یاری به همسایه‌هایی که ممکن است به کمک خاصی نیاز داشته باشند بویژه بچه‌ها، سالخوردگان و معلولین را فراموش نکنید. درصورت نیاز، کمک‌های اولیه را انجام دهید؛ افراد با جراحت‌های شدید را حرکت ندهید مگراینکه در معرض خطر جدی ناشی از جراحت‌های بعدی باشند، درنهایت درخواست کمک‌کنید. اگر دارو، ‌گازوییل، سفیدکنندة شیمیایی و یا مایعات قابل اشتعال روی زمین ریخته‌شده است آن‌را تمیزکنید؛ اگر بوی گاز استشمام کردید، شیر اصلی گاز را ببندید و  فوراً محل را ترک کنید. مجرای دودکش (هواکش) را از نظرآسیب‌دیدگی بازرسی کنید؛ صدمات و آسیب‌های کوچک  می‌تواند باعث بروز یک آتش‌سوزی  گردد.  تأسیسات را بازرسی‌کنید؛ نشتی‌ گاز را بررسی‌کنید؛ در صورت استشمام بوی گاز، یا نشت گاز یک پنجره را بازکنید و فوراً ساختمان را ترک کنید.    شیر اصلی گاز را از بیرون ببندید. اگر بنا به هردلیل، گاز را قطع کردید تنها با کمک یک کارشناس باید جریان گاز را مجددا برقرار نمود. صدمات وارده به سیستم برق را بررسی نمائید؛ درصورت مشاهدة جرقه،  قطع شدگی سیم و یا سیم‌های آب‌شده و یا استشمام بوی  سیم سوخته به سرعت فیوز را قطع کنید. صدمات وارده به خطوط آب و فاضلاب را بررسی کنید؛ اگر سیستم فاضلاب آسیب‌دیده‌ است از توالت‌ استفاده نکنید و یک لوله‌کش خبرکنید. اگر لوله‌های آب آسیب‌دیده‌است، شیر آب را ببندید و با سازمان آب تماس بگیرید.